Бярозка (1912)/Бярозка
| Бярозка Апавяданьне Аўтар: Ядвігін Ш. 1912 год |
Чэлавек → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Бярозка (Ядвігін, апавяданне). |
Прапануем да спампаваньня!
БЯРОЗКА.
— Даждаўся Лявон, што яго пацеха — Марыська выцягнулася у гару, як тая маладая, гладкая бярозка. Ад хлапцоў адбою не было і, хоць сэрцэ кроўю аблівалося, а пара падыйшла замуж аддаваць.
Справіў Лявон вясельле, як мае быць: каб у сэрцы дзіцячым на доўгіе годы добрая памятка асталася і каб перэд людзьмі сораму не было; але як прыйшлося разставацца з дачушкай,—сплакаўся, бедны, як бобр: бытцым чуяло сэрцэ нешта нядобрае. Іон і кажэ ей на апошнім адвітаньні:
— Слухай, пацеха мая, адну цябе толькі я маю і адну табе толькі даю раду: калі цябе прыцісьне горкая доля, калі табе будзе вельмі цяжка жыць, што і змогі ня будзе вытрываць, не жалься нікому, нікому, хіба знойдзеш такую спрыяючую верную душу, як спрыяла і верная была для цябе душа твайго бацькі; ня знойдзеш, — ідзі лепш у лес, выбяры, каторае табе спадабаецца, дрэва, і яму, толькі яму аднаму, маё ты дзіцятка, душу сваю аткрывай, жаль свой вылівай…
Прайшло не мала часу. Паехаў Лявон дачкі даведацца. Выляцела Марыська с хаты, кінулася бацьку да кален; прыпала пасьля галоўкай да грудзей бацькавых, але ў скорасьці, якбы засароміўшыся, адскочыла, спусьціла вочкі і стаіць, уся збялеўшая, толькі губкі дрыжаць…
Доўга Лявон моўчкі угледаўся на сваю пацеху, а посьле памалу падыйшоў да яе і глухім бытцам не сваім голасам, стаў дапытываць.
— Цяжка?
— Ой, цяжка, татачка! — уздыхнуйшы, атказала
— Жалілася?
— Жалілася,—вышэптала Марыська.
— Каму?
— Бярозцы.
— А болыш?
— Не знайшла каму.
Нясі сякеру, пакажы мне гэтае дрэва,—сказаў Лявон.
......................
Хістаючыся, як маладая ад буры бярозка, ішла на перадзі Марыся, а за ёй, як хмара сумны, ішоў з ся-керай Лявон…
— Вось — тая — на узгорку, здалёка паказывала рукой Марыся. Ой, татачка,—жалілася яна,—якая гэта была пекная бярозка, якая гладкая! Якіе пекные былі на ёй галінкі, а на галінках паўнюсенька зялёненькіх бліскучых лісточкоў!..
Лявон маўчаў.
… Татачка! што ёй зрабілося? Гэта-ж цяпер лета… Чаму яна учарнела? Чаму здрабнелі, пакорчыліся яе лісточкі? Татка?
Лявон маўчаў.
… Чаму жаўцеюць гэтые лісточкі? Бачыш, татка, лісточкі з яе ападаюць?.. Чаму галінкі свае яна ў ніз апусьціла, бытцым яны плачуць?
Я так любіла, я так кахала гэту бярозку, а яна умір…
Не пасьпела слова скончыць Марыся, як цяжка грукнуў па дрэве абух… Як падстрэленая птушка, скокнула яна і схапіла за руку старога:
— Татачка, не чэпай! Не чэпай родненькі мой! прасіла Марыся, — баліць… баліць…
Але Лявон, нічога не кажучы, ізноў стукнуў абухом па дрэве; рэха не адазвалося — стук быў глухі, як бы гэта не па дрэве, а па зямлі стукаў… Марыська стаяла водаль, заламаўшы рукі, і глядзела, бытцым на нешта вельмі страшнае, толькі з вачэй яе сыпаліся адна за аднэй сьлезінкі, як сыпаліся пажоўкшые лісточкі з здрагануўшэйся пад абухом, бярэзіны… Лявон нагнуўся, абчэсаў каля пня кару і, адагнуўшыся, са ўсяго маху запусьціў сякеру у бярозу і, павярнуўшы тапарышчэ на бок, атшчаціў вялікую трэску. Дрэва заскрыпело, запішчэло, бытцым стало жаліцца, як тое дзіця, а с пад Лявонавай сякеры шчэпкі ляцелі і ляцелі… Але ня доўга яму прыйшлося працаваць: нагнуўся Лявон, глянуў на падсечэнае мейсцэ, ткнуў туды тапарышчэм і, адагнуўшыся, глыбока, глыбока ўздыхнуў…
— Марыська, дзіцятка маё,—дрыжачым голасам пачаў Лявон,—бачыш? Гэта-ж тут усяго на палец абалоні! А там — там парахня, адна парахня! А ведаеш чаму, гаротніца ты мая? Ведаеш? Гэтаж твой боль, гэта ж твой жаль спарахнілі гэту бярозку, — бо ты доляй сваей жалілася ей. Дрэво і то спужалося такой долі. Умірае гэта бярозка, умірае без пары, бо кожны раз, як ты прыходзіла жаліцца, ей было што раз цяжэй, а ты, маё гаротнае дзіця, успомні, ты тады мела хвіліны, подобные да шчасьця…
І Лявон, узяўшы рукамі галоўку сваей пацехі, моцна прыціснуў да сябе, а Марыська, тулючыся да бацькавых грудзей, прашэптала:
— Татачка, а чаму паміж людзей я не знайшла каму пажаліцца?
Лявон маўчаў.