Заранкі (1924)/Скала і сфінкс

Грайце, струны… Скала і сфінкс
Верш
Аўтар: Янка Журба
1924 год
Марш чырвонаармейцаў

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




СКАЛА І СФІНКС.[1]

„Прыгнячоныя жывуць надзеяй на звальненьне.“

На высокай, магутнай гранітнай скале
Сфінкс разлёгся і ўдаль пазірае.

Шмат прайшло ўжо гадоў, а ён важна ляжыць
І відаць, што нічога ня дбае.

І ні разу у гордай яго галаве
Не радзілася думка жывая,

Як жыве й адчувае скала, што пад ім,
Што яго шмат сталецьцяў трымае.

Пракананы даўно быў стары, што скале
Лёc назначыў на вечныя векі

Трымаць моўчкі яго, і ад зьдзеку таго
Век ня звольняць ніякія лекі.

Памыліўся аднак у тых думках гультай.
Час ляцеў… Дождж і вецер паволі

Напявалі граніту і ўночы і ўдзень
Вечна дзіўную песьню аб волі.

Гаманілі яму, што ня трэба тут сфінкс,
Што прыносіць ён шкоду сабою,

І што можна пазбыцца цяжару таго
Толькі упартай бітвой-барацьбою.

*

І задумаўся моцнаю думкай граніт:
„Цярпець зьдзек, прыгнячэньне ліхое

Можа лёс і ня думаў яму назначаць;
Можа тут ашуканства якое?..“

І ўзьнімаліся думкі адна за аднэй
І упарта снавалі узоры

Аб жыцьці, дзе і шчасьця і радасьці шмат.
І аб вольным сьвятлістым прасторы.

Марыў дзіўны малюнак асілак — граніт:
Яго дзеці — пяшчынкі ўжо вольны,

І мігцяць яны ў хвалях люстранай ракі
Ў працы дружнай уцешнай супольнай…

Адрадзіўся граніт пасьля гэтых хвілін. —
Сталі дні яму надта нямілы;

Схамянулася моцнае сэрца ў грудзёх,
І пачуліся новыя сілы.

І пачаў аддзяляць ён пяшчынкі свае;
Іх падхватываў вецер і хвалі

Ля скалы, плюскатаўшай бурлівай ракі, —
Яны з хвалямі ўдаль адплывалі…

*

Горды сфінкс у сваім асьляпленьні й ня знаў,
Што з цярплівым гранітам рабілась.

І прышоў дзень збавеньня для ўпартай скалы,
І гранітная глыба размылась.

Дунуў моцны віхор — і зваліўся той сфінкс, —
Быццам гром загрымеў з грознай хмары —

І ўміг згінуў у хвалях бурлівай ракі;
Быў даўно ўжо ён варт гэтай кары!

Заскакалі вясёла пяшчынкі над ім
Ад уцехі, што вольна ім стала,

І хутчэй засыпаць сталі ката свайго,
Каб уміг аб ім памяць растала.

Уздыхнулі свабодна пяшчынкі скалы, —
Прышла воля й да іх залатая, —

Узялісь будаваць жыцьцё новае скрозь
Закіпела іх праца жывая.

Сярод працы сваей не забылі яны
І сусьветных братоў і іх ранаў;

Прыгнячоным усім яны шлюць гучны кліч:
„Гэй, скідайце хутчэй вы тыранаў!..“


  1. Сфінкс — ідал у эгіпцянаў з львіным, целам і чалавечай галавой, высечаны з каменя.