Задачка. У кожным слове апішы усе́ зычныя гукі — якія яны: 1) цьвёрдыя ці мягкія; 2) звонкія ці глухія; 3) сычачыя, шыпячыя ці насавыя; 4) губныя, язычныя, гартанныя:
Хто поле троіць, той хле́б кроіць. Калі ўле́з у дугу, не кажы не магу. Калі мужык з жонкай сварыцца, тады у гаршку трасца варыцца.
(Пішы у гэткім парадку: 1) хто; х — цьвёрды, глухі, гартанны; т — цьвёрды, глухі, язычны і г. д.).
§ 7. На пісьме́ гукі азначаюцца літарамі (буквамі). Усе́ літары мовы, пералічаныя ў сталым парадку, называюцца азбукай (абэцэда).
Вось беларуская азбука: а, б, в, г, ґ, д, е, ё, ж, з, і, й, к, л, м, н, о, п, р, с, т, у, ў, ф, х, ц, ч, ш, ы, ь, э, ю, я.
Побач з кірыліцай ужываюць яшчэ лацініку:
а, b, с, ć, č, d, f, g, h, і, j, к, l, ł, m, n, ń, o, p, r, s, ś, š, t, u, ǔ, w, у, z, ź, ž.
Літары я, е, ё, ю не азначаюць якіх асобных гукаў, розных ад а, э, о, у. Калі я, е, ё, ці ю стаіць за зычным, то зычны вымаўляецца мягка: сяду, не́ба, лён, людзі, (значыць — сьяду, ньэба, льон, льудзі). На пачатку складу я, е, ё, ю значыць тое, што йа, йэ, йо, йу: яма — йама, твая — твайа; ёлка — йолка, патаёмны — патайомны; юшка — йушка; граюць — грайуць.
Знак ь не азначае ніякага гуку, а толькі мягкасьць зычнага; вугаль (але вугал), колькі (але калы), сьцяна, дзядзька і г. д.
Часамі ь паказвае, што зычны ня трэба зьліваць з чародным галосным, бо паміж імі чуваць й: зьявіцца, зье́сьці і г. д. (вымаўляецца: зьйавіцца, зьйэсьці).
Пасьля цьвёрдага зычнага ставіцца ў такім разе знак’ над радком паміж літарамі: аб’явіць аб’е́хаць, аб’е́сьці, пад’е́ду і г. д.
Для азначэньня зыкаў дж і дз піщацца па дзьве́ літары, але трэба памятаць, што вымаўляюцца яны не паасобку, а разам: сяджу, сядзе́ць.
Для азначэньня такога зыку, як у словах мазґі, ґанак ужываецца знак ґ[1]).
- ↑ Не заусёды.
