ляк, мяне рэкамендаваў. Трэба вам ведаць, што я рыхтаваўся не ў настаўнікі, а ў кандытары - але мне сказалі, што ў вашай краіне настаўніцкая годнасць не ў прыклад выгадней...
Афіцэр задумаўся.
— Паслухайце, - перабіў ён, зварочваючыся да француза, — што-б калі замест гэтай будучыні прапанавалі вам 10 000 чыстымі грашыма, з тым, каб адразу-ж выехалі назад у Парыж.
Француз паглядзеў на афіцэра са здзіўленнем, усміхнуўся і паківаў галавой.
— Коні гатовы, — сказаў, увайшоўшы, даглядчык.
Слуга пацвердзіў тое-ж самае.
— Зараз, — адказаў афіцэр, — выйдзіце вон на хвіліну. — Слуга і даглядчык вышлі. — Я не жартую, — гаварыў ён па-французску, — 10 000 магу я вам даць, мне патрэбна толькі ваша адсутнасць і вашы паперы.
Пры гэтых словах ён адамкнуў шкатулку і дастаў некалькі кіп асігнацый.
Француз вытарашчыў вочы. Ён не ведаў, што і думаць.
— Мая адсутнасць... мае паперы... але вы жартуеце: нашто вам мае паперы?
— Вам справы няма да гэтага. Пытаю, згодны вы ці не?
Француз, усё яшчэ не верачы сваім вушам, працягнуў свае паперы маладому афіцэру, які хутка іх пераглядзеў.
— Ваш пашпарт... добра — ліст рэкамендацыйны, паглядзім. Пасведчанне аб нараджэнні, цудоўна. Ну, вось-жа вам вашы грошы, выязджайце назад. Бывайце...
Француз стаяў як укопаны.
Афіцэр вярнуўся.
— Я забыўся на самае важнае: дайце мне чэснае слова, што ўсё гэта астанецца паміж намі — чэснае ваша слова.
— Чэснае маё слова, — адказаў француз. — Але мае паперы, што мне рабіць без іх?
— У першым горадзе заявіце, што вы былі аграблены Дуброўскім. Вам павераць і дадуць патрэбныя пасведчанні. Бывайце, дай вам божа хутчэй даехаць да Парыжа і знайсці маці ў добрым здароўі.
Дуброўскі вышаў з пакоя, сеў у брычку і паімчаўся.
Даглядчык глядзеў у акно, і калі брычка ад'ехала, гукнуў да жонкі:
— Пахомаўна, ці ведаеш ты што? Гэта-ж быў Дуброўскі.
Даглядчыца мігам кінулася да акна, але ўжо было позна — Дуброўскі быў ужо далёка. Яна пачала лаяць мужа:
