Старонка:Кароткі нарыс гісторыі Беларусі (1927).pdf/66

Гэта старонка не была вычытаная

Кіраваў ён зусім незалежна ад Ягайлы, а потым (у 1431 году) ад Уладыслава III, каралёў польскіх. І толькі інтрыгі з боку Польшчы не далі яму магчымасьці каранавацца і зрабіцца Літоўска-Беларускім каралём. Нямецкі імпэратар паслаў карону Вітаўту, але гэтая карона да яго не дайшла. Летапіс так запісвае гэтую падзею: „І ляхове, ня жычыўшы кароны Литве, карону ад их (паслоў імпэратара) тую адабраўшы і разсекшы яе наполы, приложыли ко короне бискупа краковскага, каторая ий цяпер пры замку і касьцёле сьв. Станислава ёсьць“.

І ў далейшыя часы мы бачым, што Літва і Беларусь маюць часта сваіх асобных вялікіх князёў, што йдзе напроць умоваў вуніі 1386 году. Ніжэйпаданая сінхроністычная табліца дасьць патрэбныя для нас прыклады, бо нам няма часу даволі добра выявіць гэтае пытаньне.

ЛІТВА і БЕЛАРУСЬ. ПОЛЬШЧА.
Вітаўт 1392–1430
Сьвідрыгайла 1430–1432
Ягайла Уладыслаў II
1386–1434
Жыгімонт I 1432–1440 Уладыслаў III 1434–1444
Казімер І у Ліцьве і Беларусі
1440–1492, да 1447 асобны ад
Польшчы Літоўска-Беларускі
гаспадар.
Казімер ІV у Польшчы

1447–1492

Аляксандар 1492–1506, да 1501
асобны ад Польшчы гаспадар.
Ян-Альбрэхт 1492–1501
Аляксандар 1501–1506
Жыгімонт II (у Ліцьве і Бела-
русі) Стары 1505–1548
Жыгімонт I (у Польшчы)
Стары 1506–1548
Жыгімонт III (у Ліцьве і Бела-
русі) Аўгуст 1548–1572
Жыгімонт II (у Польшчы)
Аўгуст 1548–1572

Як мы бачым з гэтай табліцы, толькі з цячэньнем часу Літва і Беларусь страчваюць сваіх асобных гаспадароў. Гэта паказвае, што вунія 1386 году толькі адчыніла шырэй дарогу да польскага ўплыву. Затым трэба адзначыць, што тыя асобы, якія былі літоўска-беларускімі гаспадарамі і польскімі каралямі, у першыя часы пасьля вуніі лічылі сябе больш літоўска-беларускімі гаспадарамі, чым польскімі каралямі. Гэты факт зразумелы, калі прыняць пад увагу палажэньне караля ў Польшчы, дзе шляхта ўжо пачала забіраць караля ў свае рукі. Літоўска-Беларускі настрой такіх польскіх каралёў магчыма бачыць, напрыклад, ў такім юрыдычным дагумэнце, як „Земскіе привилеі“ Казімера І