потым зноў саджуся. У роце сохне, голас сіпае, галава круціцца… Каб захаваць ад слухачоў свой стан, я што-хвіліны п’ю ваду, кашляю, часта смаркаюся, як-бы мне перашкаджае катар, гавару не да рэчы жартаслоўі і ўрэшце абвяшчаю перапынак раней, як трэба. Але галоўнае — мне сорам.
Маё сумленьне і розум кажуць мне, што самае лепшае, што я мог-бы цяпер зрабіць, гэта прачытаць хлопчыкам адвітальную лекцыю, сказаць ім апошняе слова, блаславіць іх і ўступіць сваё месца чалавеку маладзейшаму і дужэйшаму за мяне. Але няхай судзіць мяне бог, у мяне не стае мужнасьці зрабіць сумленна.
На няшчасьце, я ня філëзоф і не багаслоў. Мне добра вядома, што пражыву я ня болей як паўгода. Павінны-б былі цяпер да мяне сьляпіцца больш за ўсё пытаньні аб цемры таго сьвету і аб тых прывідах, што наведаюць мой магільны сон. Але чамусьці душа мая ня хоча ведаць гэтых пытаньняў, хоць розум і ўсьведамляе ўсю іх важнасьць. Як 20-30 гадоў назад, гэтак і цяпер перад сьмерцю мяне цікавіць адна ўсяго навука. Канаючы, я ўсё-ж буду верыць, што навука — самае важнае, самае прыгожае і патрэбнае ў жыцьці чалавека, што яна заўсёды была і будзе вышэйшай праяваю любасьці, і што толькі ëю аднэю чалавек пераможа прыроду і сябе. Вера гэта, можа, наіўная і несправядлівая ў сваёй аснове, але я ня вінен, што веру гэтак, а ня іначай; перамагчы-ж у сябе гэтай веры я не магу.
