— 40 —
baćkam jaho — Mikalajem — u Brest-Litoŭsku, kab publična, pierad wileńskim ratušam, spalić jaje z ruk kata.
U XVII stalećci kalwinizm wyznawała ŭžo tolki niewialičkaja horść biełaruskaj šlachty, a luteranstwo hetak sama, niewialičkaja horść mieščanstwa, najbolej niamieckaj narodnaści.
Bahaciejšaja biełaruskaja šlachta u XVII stalećci, adny za druhimi, pierachodziać u katalictwo nia tolki z reformackich wier, ale z i uschodnia hreckaho abradu: da hetkich rodaŭ naležać kniazi Słuckije, Astrožskije, Sołomiereckije, Pronskije, Masalskije, Sokolinskije, Łukomskije, Dorohostajskije, Korsaki, Tyškiewičy i inš. Biełarus pakrywajecca klaštarami, kaściołami. U biełaruskich kniazioch i šlachcie katalictwo znajšło ćwiordych i ščyrych staronnikoŭ, a ŭ patrebi i abaroncaŭ.
Trochsotletniaja paźniejšaja historyja relihijnaho žyćcia na Biełarusi, dakazała, što tut nie było hruntu dla reformacii. Užo ŭ paławinie XVII stalećcia, dziakujučy ščodraj achwiarnaści biełaruskaj šlachty i mahnatoŭ, miesty i miastečki Biełarusi husta pryazdablajucca katalickimi światyniami, manastyrami i pabožnymi ustanowami; z narodu biełaruskaho wychodziać haračyje zastupniki i abaroncy katalictwa, jak rymskaho, tak hrecka-unijackaho. U apošnije 100 let, da zmahańnia za katalictwo stanuło naše sielanstwo. Apornymi unijatami biełaruskimi sto let kišeli maskoŭskije turmy i haścincy Sibiry.
Adnak-že nie hladzia na usio heto katalicki kaścioł na Biełarusi dahetul, nie parupiŭsia dać biełaruukamu narodu duchowaj strawy ŭ narodnaj Biełaruskaj mowie. Polska-dzieržaŭnyje ideały i polski nacyonalizm, ot, užo blizka 100 let, kirujuć katalickim kaściołam na Biełarusi, na wialikuju kryŭdu biełaruskamu narodu i nia menš wialikuju škodu katalickaj sprawy. Dziejecca heto s tej pryčyny, što za časoŭ Rečypaspolitaj polskaj, kali my žyli supolnym dzieržaŭnym žyćciom s Polščaj, sielanam nielha było wučycca na ksiandzoŭ. Duchoŭnikami mahli być błankitna-kroŭnyje (šlachta). Samo saboj, što hetaje šlacheckaje duchawienstwo žyło adnymi ideałami sa šlachtaj i choć, paśla zwalnieńnia at panskaj niawoli sielanam atkryŭsia dostup da duchoŭnaho stanu, ale šlachecka-polskije ideały i tradycii ŭ katalickim kaścieli na Biełarusi nie źwialisia dahetul. Tradycii hetyje starenna pattrymliwjucca wyšejšym, padaŭnamu polska-šlacheckim, duchawienstwam i dahetul starenna nabiwajuć hetymi ideałami hałowy ma-
