Старонка:Домбі і сын.pdf/76

Старонка праверана

лася наблізіць будучыню і хутка мінаваць прамежкавыя стадыі яго росту.

Так Поль наблізіўся да шостага года жыцця. Ён быў прыгожанькі хлапчук, хоць у яго тварыку было штосьці хваравітае і напружанае, што прымушала місіс Уікем многазначна ківаць галавой і выклікала ў місіс Уікем шмат працяглых уздыхаў. Былі ўсе падставы меркаваць, што ў далейшым жыцці характар у яго будзе ўладны; і ён у такой меры прадчуваў сваё ўласнае значэнне і права на падначаленне яму ўсяго і ўсіх, як толькі можна было пажадаць. Часамі ён дзяцініўся, не супроць быў пагуляць, і наогул панурасцю не вызначаўся; але была ў яго дзіўная прывычка сядзець часамі ў сваім мініятурным крэсле і ўважліва думаць. Гэтая не ўласцівая дзіцяці задуменнасць наведвала яго наверсе ў дзіцячым пакоі; часамі яна апаноўвала яго раптоўна, і тады ён аб’яўляў, што стаміўся, нават калі забаўляўся з Фларэнс або гуляў у конікі з міс Токс. Але ніколі не задумваўся ён так неўнікнёна, як у той час, калі яго маленькае крэселца пераносілі ў пакой бацькі і ён сядзеў з ім пасля абеду ля каміна.

Аднойчы, калі яны абодва доўга сядзелі ў вялікай цішыні і дзіця не спала, — містэр Домбі, гледзячы яму ў вочы, бачыў, што ў іх паблісквае агонь, як каштоўны камень, — маленькі Поль парушыў маўчанне:

— Тата, што такое грошы?

Нечаканае пытанне мела такое непасрэднае дачынне да думак містэра Домбі, што містэр Домбі зусім замяшаўся.

— Што такое грошы, Поль? — паўтарыў ён. — Грошы?

— Так, — сказала дзіця, апускаючы рукі на ручкі свайго крэселца і паварачваючы стары твар да містэра Домбі, — што такое грошы?

Перад містэрам Домбі паўстала цяжкасць. Ён не супраць быў даць яму якое-небудзь тлумачэнне, якое ўключае такія тэрміны, як сродак абмену, валюта, абясцэньванне валюты, каштоўныя паперы, залатое забяспечанне, біржавыя цэны, рыначная цана каштоўных металаў і так далей але, глянуўшы ўніз на маленькае крэселца і ўбачыўшы, як да яго далёка, ён адказаў:

— Золата, срэбра, медзь. Гінеі, шылінгі, поўпенсы[1]. Вы ведаеце, што гэта такое?

— О, так, я ведаю, што гэта такое, — сказаў Поль. — Я не пра гэта пытаю. Я пытаю, што такое самыя грошы?

О неба, які стары быў у яго твар, калі ён зноў падняў яго да бацькі!

— Што такое самыя грошы? — паўтарыў містэр Домбі, са здзіўленнем адсоўваючы крэсла.

— Я пытаю, тата, што яны могуць зрабіць? — прадаўжаў Поль, злажыўшы накрыж на грудзях рукі (для гэтага яны былі

  1. Гінея — залатая манета, роўная 10 руб.; шылінг — 1/21 гінеі або 1/20 фунта стэрлінгаў; пені (мн. лік — пенсы) 1/12 шылінга.