Старонка:Кароткі нарыс гісторыі Беларусі.djvu/105

Гэта старонка была вычытаная

сама згодзіцца. З гэтага часу сіла шляхты як клясы пачынае хутка расьці.

Гаспадары, калі яны мелі патрэбу ў грошах (а гэтую патрэбу яны мелі на кожным кроку), павінны былі склікаць прадстаўнікоў шляхты і ад іх атрымліваць згоду на аблажэньне шляхты падаткамі. Адсюль і пачаліся зьезды, ці соймы, шляхты, на каторых абгаворваліся раней толькі экономічныя, а потым і політычныя пытаньні. Стан, каторы захапіў у свае рукі ўладу, прагнуўся як мага монополізаваць свае правы і адгарадзіць сябе ад другіх станаў. Польскі ўплыў, каторы ўжо пачаўся ў гэты час, яшчэ больш узмацняў шляхту. Фэўдалізм, каторы прышоў праз Польшчу з Захаду, прынёс ёй правы заходняга рыцарства. Гэтыя «вольныя, добрыя і хрысьціянскія правы, як у каруне Польскай», несьлі злую няволю другім станам гаспадарства, асабліва сялянам.

Горад Полацкай Русі быў экономічным і політычным цэнтрам, да якога цягнула вёска. Гарадзское веча мела ўплыў на жыцьцё прылеглых да яго тэрыторый. Калі пачалі гуртавацца станы Літоўска-Беларускага гаспадарства, часьць лепшых людзей гораду ўвашла ў склад шляхэцкага стану. У мяшчанскім стане засталіся гандляры, рамесьнікі, чорнарабочыя і рольнікі прыгароднага раёну. Вёска пачала аддзяляцца ад гораду, а горад ад вёскі. Горад заняўся будоўляй не агульнаваласнога жыцьця, а свайго мясцовага. Усё гэта зрабілася дзякуючы пашырэнню на Беларусі нямецкага Майдэборскага права, каторае прышло сюды з Нямеччыны праз Польшчу. Вечы, асабліва ў першыя часы, яшчэ зьбіраюцца, але яны гавораць усё менш і менш да воласьці. Іх цікавіць амаль што выключна жыцьцё гораду. Толькі на поўдні гаспадарства доўга трымаецца старажытны вечавы звычай. Тут веча зьбірае на свае сходы ня толькі жыхароў гораду, але і жыхароў акругі, вясковае сялянства. Тут доўга яшчэ захоўваецца мяшчанска-сялянскае самакіраваньне; старшыні, абраныя вечам, зьбіраюць дань, раскладаюць паміж усімі жыхарамі воласьці абавязковыя работы і чыняць суд па ўсіх справах. Але і на поўдні з цягам часу ў гарадох пачынаюць уводзіцца новыя парадкі і звычаі, абапёртыя на нормах Майдэборскага права.

Сутнасьць яго была такая: гаспадар выдаваў гораду грамату, катораю забясьпечваліся за мяшчанскую