Падарожжа на Новую Зямлю (1929)/Праз непраходныя ветры
| ← Вечар, поўны лірыкі і лятуценьняў | Праз непраходныя ветры Нарыс Аўтар: Міхась Зарэцкі 1929 год |
Як робіцца хараство → |
Прапануем да спампаваньня!
Праз непраходныя нетры.
Уявеце сабе балоцьвены лес у самай дзікай, у самай глухой, якая толькі можа быць, непраходнасьці. Уявеце сабе караватыя дубы, кустападобныя недаразьвітыя грабы, карузлыя бярэзіны і нешта падобнае да замурзаных хвой — усё гэта шчытна аплеценае зарасьлямі цыбатага нязграбы-ляшчэўніку, алешніку, крушыньніку, лазьняку. Уявеце яшчэ самую густую, самую бязладную, якая толькі можа быць, заваль чорнага рабраватага буралому, скрозь які ніяк не пралезьці нават самаму спрытнаму чалавеку.
Вось карціна ўсходняе часткі Мар’інскага масыву. Скрозь гэтае беспрасьвецьце колфонд праводзіць (яна ўжо блізка-што скончана) шырокую, гладкую і роўную, як страла, дарогу, такую самую, як тая, што перасекла масыў з поўначы на поўдзень.
Калі едзеш па гэтай дарозе, дык дужа трудна ўявіць, што яшчэ зусім нядаўна, яшчэ ўчора была тут непраходная даліна. Толькі вялізныя страшныя карчы ды абломкі дрэў, раскіданыя цэлымі грудамі па бакох дарогі, з жудаснай выразнасьцю гавораць аб тым, што тут прайшла цьвёрдая, жорсткая ў сваёй усемагутнасьці, рука чалавека.
Мы праяжджалі тут цьмяным — бяз сонца — нібы алавяным раньнем, якое ў сваёй бясьцьветнасьці асабліва рэльефна вылучала ўсе вакольныя рэчы, надавала ім глыбокую, фізычна адчувальную выразьлівасьць. Мне здавалася, што гэтыя чорныя змрочныя дрэвы, гэтыя страшныя карчы наўмысьля сышліся, абступілі сьціснутай гурмай дарогу, каб у злоснай цікавасьці сачыць за тым, што робіцца тут, у новым, раптоўна прабітым праз чорныя нетры, прахоне.
Мае падарожнікі вялі гутарку пра паляваньне.
— Узімку тут добра біць цецярукоў з пад’езду. Сядзе гэта ён на галінку, над самай дарогай, і пазірае. Як убачыць каня, дык яшчэ зьвісьне ўніз, боўтаецца, быццам дражніцца, быццам наўмысьля паказвае, што конь зусім нестрашное для яго стварэньне. На кані можна да самага да яго пад’ехаць. Затое паспрабуй падыйсьці…
Я слухаю гутарку сваіх падарожнікаў і адначасна з прагнай цікавасьцю азіраюся наўкола. Дзе-ні-дзе лес перарываецца невялічкімі грудкамі-палянамі: гэта таксама месцы будучых селішчаў. Гэты непралазны зьдзічэлы лес асуджаны на зьнішчэньне. З-пад гэтага лесу людзі таксама вырвуць немалыя кавалкі добрай ральлі. Толькі мясьцінамі, дзе захаваліся добрыя каштоўныя гатункі дрэў, будуць пакінуты лясныя плошчы.
Наперадзе паказаўся сьветлы прахон — там дробнымі пярсьцёнкамі віўся сіні дымок, там мітусіліся ўзад і ўперад фігуры людзей. Мы пад’яжджалі да таго месца, дзе пачынаўся адзін з раёнаў работы.
Тут жылі рабочыя, тут стаялі іхныя «курані». Усяго на колфондзе працуе да 1500 рабочых, якія асобнымі групкамі раскіданы па ўсяму масыву. Для іх пабудавана ў розных мясцох 8 пасёлкаў з драўлянымі баракамі, але шмат хто з іх жыве ў куранёх, шмат каму курані больш падабаюцца, чымся баракі. А вось што паказваюць сабой гэтыя славутыя курані.
У зямлю ставіцца дзьве пары слупоў і на іх кладзецца дзьве пераводзіны. Да гэтых пераводзін з двух бакоў прыстаўляюцца палкі, прычым уверсе яны ня сходзяцца, а пакідаюць паміж сябе некаторы прахон. Выходзіць нешта падобнае на страху з шчэлкай заместа вільчыка. Спады гэтай страхі засыпаюцца зямлёй, фронтоны таксама сяк-так затыкаюцца, у адным з іх пакідаюцца дзьверы, і курэнь гатоў.
Сьпяць у ім такім спосабам. Пасярэдзіне ўва ўсю даўжыню кураня раскладаецца цяпло, дым з якога ідзе ў неба праз дзіравы вільчык. У два рады, нагамі да агню, кладуцца людзі і, сплючы, адначасна адаграваюць свае адубеўшыя за дзень ногі.
Некаторыя жывуць у гэтых куранёх разам з жонкамі.