Сутарэньне (1925)/Па каменьчыку

Зацягнена туманам Па каменьчыку
Абразок
Аўтар: Андрэй Александровіч
1925 год

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




ПА КАМЕНЬЧЫКУ

Завывала поле…

Заросшае дзікім палыном, бязьмежнае

закінутае поле.

Неабдымныя лясы, пахіліўшы свае пацьвіўшыя верхаліны, сіратліва паглядалі ў дол.

Ня вабілі пералівам вечна жывых, вясёлых, жыцьцярадасных птушак: іх ня было.

Час ад часу ўзьвіецца сокал…

Зашчыміць яго сэрца.

Балюча зашчыміць.

Пальцы яго сьціснуцца з помстай, і ён, сабраўшы змучаныя сілы, голасна, перамагаючы боль у грудзёх,

памкнецца крыкнуць, памкнецца павярнуць кола сонечных праменьняў, каб абагрэць закінутае поле, даць вольнасьць і хараство жыцьця.

Але ўздымецца з усходу-захаду сіберны вецер, хіхікаючы ўзрывае слупы хворага пылу і навальніцай рвецца задушыць,

заглушыць голас сокала.

Зігзагамі лётае вецер, разносячы сьвіст бізуна…

… Сьціхае навальніца…

Стогнам гудуць лясы…

З цёмных хмар баязьліва спадаюць буйныя гарачыя кроплі.

Цёмныя хмары — людзкая бяда.

Гарачыя кроплі — сьлёзы людзкія.

Курганнае поле…

Імшары крыжоў…

Ня сьціхаў сокал! Яго не заглушылі, голас яго ня зьнік…

Бывала, пройдзе ноч.

На небасхіле ўсплыве раўчак крыві.

Усплёскі заліваюць сінь,

і небасхіл здаецца шырокай рэчкай чырвані, але зноў вецер, зноў заслонай — хмары, шэрае павуціньне расьцяжна ахіляе прастор.

Вылятае сокал!

Вылятаюць сокалы!

Разьбіваюць хмары, абуджаючы пачуцьці вызваленьня,

Зноў загудуць стагоднія лясы…

Зноў забурляць рэкі…

Зноў закалышуцца заўжды спакойныя, на балоце, хмурыя лозы; заплача голасам пакрыўджанай дзяўчыны, на ростані, стромкая хваіна.

Зноў навальніца!

Зноў віхура!..

І ў бурным голасе гэтай віхуры ты мог пачуць,

што: — Аб нашай долі —

На нашай ніве

Песьні жальбы

Іграе гусьляр…

А далёка, на чужыне, у палацах, увабраных чужым золатам, як кроўю, праходзіў гандаль

расійскага баярына з польскім панам.

Купля і продаж неабдымна-вялікага прастору, дзе лепшай кветкаю —

„расьцьвітае толькі палын“ і дзе можа пышна расьцьвітаць —

роза мазалістага шчасьця.

Гул лясоў і хрыплы голас топкіх балот валам стыхіі даносіўся да палацаў з гордым клічам:

— „Мы не прадаемся!“

А сокалы распалялі агонь…

Шляхам жыцьця яны парадзілі сваім прызывам-песьняю — малады, юнацкі, сьмелы паход за вызваленьне,

за вольнасьць, сьветасьць!

Рабінавай ноччу гудзела паўстаньне і… узбудзіла здабыўшы жыцьцё! Абвіла яго звонкімі песьнямі радасьці.

Родная мова радасна б‘ецца ў сэрца сыноў здабытага жыцьця.

Раздаюцца ўдары молата.

З агністага горну рассыпаюцца залацістыя іскры і, разам з мэлёдыяй працы, абвіваюць вольна ўздыхнуўшыя хаты.

І цяпер чутно водгульле паўстаньня, —

гусьляр успамінае спадчыну.

А неба чыстае…

Сонейка ясна, з матчынай шчырасьцю абагравае родную ўзрастаючую рунь.

Кожная цаглінка, кожны каменьчык абліты шчырай цяжкай працай і надзеяй вялікае будучыны.

А шмат адкідышаў спадлоб‘я паглядаюць і ў ахвоту ім прадаць ізноў, ізноў загнаць, у нерат паднявольля і гэтым жыць у ласцы роскашы здабыць і, можа, гузікамі на мундзірах лязгаць…

Але магутнасьць вольнай працы і думка, што віецца ў гомане людзкім, —

баязьней іх зьвіла. Сядзяць цяпер пад прыпекам жыцьця, і толькі чуеш шэпты, яшчэ —

зубоў іх бразгатаньне.

Ня здолелі ўтрымаць сьцяну няволі чорнай цяпер паставіць зноў яе, —

О, не! Ня хопіць сіл!