Żyćcio Papieża Piusa X (1914)

Żyćcio Papieża Piusa X Жыцьцяпіс Аўтар: Аляксандр Ельскі 1914 год Пераклад: Баляслаў Пачопка

Прапануем да спампаваньня!

WYDAŃNIE „BIEŁARUSA“ № 7.

---

Żyćcio.

s. † p.

Papieża Piusa X.

---

Druk „Znicz Wilnia.

1914 h.

Ś. p. Papież X.

† Ś. p. Papież Pius X.

Wialiki bohabojnaściaj i cnotami Papież Pius X pryjszoŭ na świet u miasteczku Rieze ŭ Italii 2-ha czerwienia 1885 hodu. Baćki jaho Sarto byli prostyja sielanie, biednyja na dastatki ziemskija, ale bahatyja ŭ cnoty światyja, katoryja ad pierszych dzion żyćcia zasczepliwali i ŭ dziciaczy rozum synka ich, katoramu na chroście światym dali imie Jazepa. Dyk Jazepka ad dziacinstwa żyŭ wielmi prykładna i adznaczaŭsia niazwyczajnaj pabożnaściaj.

Nie pakinuli baćki Jazepu, ani jakaj sławy ziemskaj ani bahaćcia, za czym świet wielmi haniajecca, ale ŭpaili ŭ jaho serce chryścijanskija cnoty, pabożnaść, miłaść bliżniaho, czystatu abyczajaŭ, szto i wywyższyło jaho aż na stalicu Apostalskuju i nadzieło na jaho haławu papieżskuju tyjaru (patrojnuju karonu) a wieryć treba, szto pa śmierci ŭzłoże jamu karonu wiecznaj chwały ŭ niebie. Jak byŭ małym spaŭniaŭ chatnija raboty i paświŭ husi, a pry tym chadziŭ da szkoły, jakaja była ŭ henym miasteczku. Tut pakazałasia jaho wialikaja zdolnaść da nawuki, na szto zwiarnuli ŭwahu baćkoŭ i tyja, jak tolki skonczyŭ Jazep szkołku ŭ Rieze posłali jaho ŭ himnaziju ŭ Kastelfranko. Trudna było baćkom wuczyć syna, bo nia mieli patrebnych hroszy, ale pry pomaczy Božaj usio pieramahłosia i Jazep konczyŭ himnaziju, dy, czujuczy poklik da stanu duchoŭnaho ŭstupiŭ u seminaryju ŭ Padwie.

Wialikaja zdolnaść i niezwyczajnaja pabożnaść Jazepa Sarto zwiarnuli na jaho ŭwahu miejscowaho Biskupa ks. A. Farina, katory jak tolki skonczyŭ jon nawuki, chacieŭ zrabić prafesaram u Seminaryi. Ale Jazep raskazaŭ biskupu, szto najharaczejszym jaho zadańniem jość służyć Bohu pracujuczy dla bratoŭ swaich u wiosce, dzie jak jamu zdajecca, jość wialikaje pole da pracy. Wysłuchaŭszy hetaho biskup zhadziŭsia z Jazepam i wyświanciŭszy jaho na ksiandza 18-ho wiereśnia 1858 h. naznaczyŭ na wikaraho ŭ Tombolo. Tam ks. Sarto z pierszych dzion paciahnuŭ da siabie sercy pabożnych sielan i z wialikim dla ich pažytkam pracawaŭ u henaj parachwii praz 7 hadoŭ.

Pośla hetaho naznaczany byŭ ks. Jazep na probaszcza ŭ Salzano, dzie tak samo z wialikim zapałam pracawaŭ dla paszyreńnia Karaleŭstwa niabieskaho ŭ duszach parachwijanaŭ.

Najjarczej pakazalisia jaho cnoty, kali ŭ henaj parachwii stała szyrycca śmiarotnaja posześć. Ks. Sarto, majuczy dwuch wikarych, zabarniŭ im bywać u chworych kab nie zarazilisia sami, a sam biez adpaczynku nios pomacz duchowuju i dzie było treba, dy skolki moh i materjalnuju swaim parachwijanam.

Na jaho wialikuju pabożnaść i pracawitaść zwiarnuŭ uwahu Biskup i kali ŭżo Sarto prabyŭ u Salzano 9 hadoŭ naznaczyŭ jaho kanonikam katedralnym i paklikaŭ na stanowiszcze kanclera i wikaraho jeneralnaho, a razam pawieryŭ ks. Jazepu duchowy kierunak seminaryi dyecezalnaj. Zmianiłosia niekolki Biskupaŭ, a ŭsie jany ŭ kożnaj ważniejszaj sprawie zwiartalisia za radaj da ks. Sarto, katoraho rady byli wielmi razważnyja, mudryja.

Aprocz hetych pawinnaściaŭ, katoryja adny, ŭżo zajmali bliska ŭwieś czas ks. Sarto wielmi szmat pracawaŭ u kaściele i jaszcze byŭ wuczycielam religii ŭ himnazii i ŭ licei. (Licej takaja szkoła). Pobacz hetaj usiej pracy ks. Sarto nie zabywaŭ i ab najbiadniejszych dy najniszczaśliwiejszych: jaho haraczaje serce ŭsich abymało. Kożny biedny wiedaŭ, szto kali ŭdasca da ks. Sarto, dyk napeŭna nia budzie adpraŭlany biez pomaczy i paciechi.

Siamja ks. Jazepa była ŭ nidastatku, adnak jon nia dumaŭ spamahać jaje, choć zaŭsiody szczyra jaje lubiŭ, dla jaho siamjoj usie Chryścijanie, nad katorych duszami Boh jamu pawieryŭ apieku. Dyk im pamahaŭ czym zmoha, niraz zabywajuczy ab swaich patrebach. A kali adzin z pryjacielaŭ zwiarnuŭ uwahu ks. Sarto, szto jaho siamja ŭ nidastatku, dy szto warta byłob jej pamahczy ks. Jazep atkazaŭ; „Dachody jakija maju, daje mnie stanowiszcze ŭ Kaściele, dyk należuć jany da Kaścioła i dyecezii, a spamahańnie imi siamji spraciŭlajecca majmu sumleńniu“.

Jak byŭ miłaserny dla biednych i niszczaśliwych, świedczać szmat faktaŭ. Buduczy probaszczam u Salzano adzin raz, kali nia mieŭ czym pamahczy adnej siamji, pradaŭ aposzniaho swajho konika i załażyŭ nikatoryja swaje reczy, aby tolki pamahczy henaj siamji. I zaŭsiody nia mieŭ pry sabie hrosza i chadziŭ u łatanaj sutannie, bo jak tolki dastawaŭ jakija hroszy, zaras-że ich razdawaŭ patrabujuczym, abo na apłatu daŭhoŭ, katoryja zrabiŭ dziela biednych.

Cnoty hetyja byli wiedamy nia tolki ŭ cełaj dyecezii, ale dajszli aż da Papieża Leona XIII, katory dziela hetaho 10 listopada 1884 hodu naznaczyŭ ks. Sarto biskupam u Mantui. Kardynał Lucido Maria Parocchi, adzin z ważniejszych biskupaŭ Italii, a szczyry pryjaciel ks. Sarto kansekrawaŭ jaho na biskupa.

Pryjechaŭszy ŭ dyeceziju biskup Jazep Sarto haracza zaniaŭsia adnaŭlać duch kapłanski ŭ padŭładnym duchawienstwie. Nikoli nie traciŭ czasu na pustoje, zaŭsiody pracawity, zwiarnuŭ uwahu na seminaryju, dzie zawioŭ nikatoryja zmieny, dziela padniaćcia nawuki i pabożnaści sierad pryszłych kapłanaŭ. Sam nawat wuczyŭ klerykaŭ Teologii św. Tomasza. Tak sama zaniaŭsia śpiewam kaścielnym, z katoraho wykinuŭ usie świeckija prydatki. Pry hetaj akazii paznaŭ słaŭnaho muzyka ks. Perossi’aho, katoraho zdolnaść acaniŭ i zaachwociŭ jaho addacca muzyce kaścielnaj, a pośla staŭszysia biskupam Wenecii, pawieryŭ jamu kieraŭnictwo choru ŭ kaściele św. Marka.

I na hetym stanowiszczy nie zabywaŭ ab biednych. Raz ubiehła da jaho gabinetu siastra i zapłakanaja skazała, szto niechta ŭkraŭ piaczeniu z pieczy. „Heta musi kot“ spakojna atkazaŭ biskup.

„Dy jak kot, kali jon by ni ŭziaŭ z talerkaj“ hawaryła siastra. „Nu uspakojsia, heta ja ŭziaŭ piaczeniu. Pryjszoŭ tut niejki biedak, katoraho żonka chworaja i treba jej buljonu, dyk ja addaŭ jamu miasa, ab nas jakkoleczy Boh nie zabudzić“.

Kali pamior u Wenecii Patryarcha kardynał Agostini, Papież Leon XIII naznaczyŭ na hena stanowiszcze ks. J. Sarto, katoramu i daŭ kardynalski kapialusz 12 czerwienia 1893 hodu.

Abniaŭszy arcybiskupstwo Weneckaje kardynał Sarto nia miensz jak i raniej byŭ pilny a wypaŭniańni pawinnaściaŭ, złuczanych z henym stanowiszczam. Zajmaŭsia tak sama i żyćciom hramadzianskim. Pad jaho kirunkam złażyłasia ŭ Wenecii partyja hramadzian katalikoŭ, katoraja paśla mieła ŭpłyŭ i znaczeńnie ŭ radzie miesta i ŭ żyćci akolicy. Złuczyŭ u tawarystwo rabotnicy kataliczki i hetak wyrwaŭ ich s pad upływu masonaŭ.

Narod Wenecki palubiŭ Kardynała Sarto jak swajho najlepszaho baćku i jak światoha. Kali prabyŭszy 9 hadoŭ u Wenecii wyjeżdżaŭ jon 24 lipnia 1903 h. u Rym na konklawe“ (zbor kardynałaŭ dziela wybaru Papieża) pa śmierci Papieża Leona XIII, wenecyjancy cełymi tysiaczami sabralisia jaho prawodzić na wahzał. Jany bo z ŭ haławu ni chacieli dapuścić dumki, szto ich Patryarcha moh być nia wybrany na Papieża.

U im bo widziali praŭdziwaho słuhu Chrystusa, kożnym czynam kierujuczahosia da nieba i ŭsich paciahujuczaho tudy za saboj.

I nie abmylilisia wenecyancy, bo, choć Kardynał, Sarto jak by buduczy peŭnym, szto pryjedzić nazad, kupiŭ sabie bilet na maszynu adrazu u Rym i nazad, (U wa usim byŭ aszczedny) adnak inaksz stałosia, bo 4 sierpienia (żniŭnia) wybrany jon byŭ na Papieża.

Kali hałasy Kardynałaŭ na Jazepa Sarto zwialiczylisia i widać było, szto jon budzie wybrany, Patryarcha zwiarnuŭsia da Kardynała Ferrari z Medyolanu, zapeŭniajuczy, szto hetak ciażkoj pawinnaści, z uwahi na trudnaje pałażeńnie Stalicy Apostalskaj nia pryjmie na siabie.

Kardynał Ferrari atkazaŭ na heta.

Dziela hetaho samaho Wasza Eminencija na wybar pawinien zhadzicca. Chacieŭby Eminencija wiarnucca u Weneciju, ale kali hetak stanicca, dyk budzisz mieć wykidy sumleńnia, szto ciažaru, ŭzłożanaho Boham nia pryniaŭ. Każysz, szto na hetym stanowiszczy czakaje Ciabie wialiki atkaz, ale budzisz mieć jaszcze bolszy atkaz, kali stanisz na Sud Boży nia wypaŭniŭszy swajej pawinnaści“.

A kali Patryarcha skazaŭ, szto i jaho słaboje zdaroŭje na heta nie pazwalaje, Kardynał z Medyolanu hetak jamu atkazaŭ:

— Paŭtaru Tabie Eminencija słowy Kaifasza: „Pażyteczna jość, kab adzin czaławiek umior za narod“.

Na heta ŭżo. Sarto niczoha nie skazaŭ, i pry pierszym pośla hétaj hutarki hałasawanni byŭ jon wybrany na Papieża.

Pa wybary Kardynał Orelija zwiarnuŭsia da wybranaho ks. Jazepa Sarto i spytaŭ, jakoje imie chocze mieć buduczy Papieżam. Kardynał Sarto praz pamiać na Piusa IX, katoraho cnoty wielmi paważaŭ, atkazaŭ, szto budzie nazywacca Piusam X (lacinskaje słowo pius aznaczaje — pabożny).

I ŭzradawalisia sercy nia tolki wenecijancaŭ, katoryja swajho Patryarcha ŭbaczyli na pasadzie Piatrowym i nia tolki rymlan, ale ŭsich prawawiernych chryścijanaŭ-katalikoŭ, szto Ohlad Boży ŭściaż czujeć nad Kaściołam Chrystusowym i daje Jamu kieraŭnika hetak haraczaho ŭ służbie Božaj, poŭnaho ducham apostalskim.

Na koronaciju Papieża, jakaja adbyłasia 9 żniŭnia 1903 hodu sabrałosia kala 100 tysiacz asob, dajuczy hetym paznać, szto sercy narodaŭ szczyra prywiazany da stalicy Apastalskaj.

Na najwyższym stanowiszczy ŭ Kaściele Chrystusowym zajaśnieŭ Pius X jak taja hwiezda, szto wiała troch karaloŭ da nowanaradzonaho Zbawiciela świetu. Hety prosty sielanski syn, jak niekali prosty rybak św. Piotra, akazaŭsia hodnym piestawać najwyżejszy ŭrad kniazia Apostałaŭ.

Masonski ŭrad u Francii addzialiŭ kaścioł ad panstwa i wydumaŭ niejkija „zwiazki“ parachwijalnyja, zusim praciŭnyja prawu kanonicznamu. Papież z cełaj pawahaj haławy Kaścioła zabaraniŭ katalikom łuczycca ŭ tyja „zwiazki“ i siahońnia ŭżo ŭsie pryznajuć, szto zrabiŭ mudra, choć na tym razie narabiła heta zabarona szmat kryku. Ciapier baczym, szto Kaścioł u Francii wyihraŭ.

Sierad duchawienstwa paŭstaŭ kierunak, katory miszaŭ boskaje z ludzkim, choczuczy dahadzić razam i Kaściołu i świetu, hety kierunak tak nazwany Modernistyczny moh bolej pryniaści Kaściołu szkody, czym atkrytyja jaho worahi i woś Papież Pius X wydaŭ encykliku „Pascendi…“ 8 wiereśnia 1907 h. ŭ katoraj asudziŭ modernizm, jak hereziju. Narabiło heta kryku, niekolki ksiandzoŭ, jak Luasy, Szell, Lerua, Tyrell, katoryja padkopywalisia pad fundamenty Kaścioła — adpali ad jaho, ale acaleła czystata nawuki wiery Chrystusowaj.

Klicz Leona XIII byŭ: „praz wieru da moralnaho adradżeńnia“ a Pius X da hetaho prydaŭ jaszcze, a praz światość da wiery. Myśli swaje wyraziŭ u Encyklice prohramowaj „E supremi apostolatus munere“ u katoraj i wyraziŭ swoj zbaŭlenny dla cełaho swietu klicz: instaŭrare omnia in Christo. (naprawić usio ŭ Chrystusie). Encyklika hena padpisana 4-ho kastrycznika 1903 h.

5-ho maja 1904 hodu wydaŭ ważnaje rasparadżeńnie ab reformie duchawienstwa. 3 lipnia 1907 h. wydaŭ nowy „Syllabus“ u katorym asudziŭ 65 pamyłak, katoryja byli roblany pry nawuce Piśma światoha.

U 1909 hadu Pius X zaaprabawaŭ i pabłahssławiŭ prajekt polskich biskupaŭ załażyć u Rymie „Hospicium“ polskaho dla ksiandzoŭ polskich, szto wuczacca ŭ Rymie, abo pryjeżdżajuć tudy na karaciejszy czas, dziela pomaczy polskim pielihrymam i inszych spraŭ kaścielnych.

Enerhiczna wystupiŭ Pius X i proci luteranskich niemcaŭ, katoryja pryciskali katalikoŭ, a złaszcza palakoŭ u Poznanszczynie. 25-ho żniŭnia 1905 hodu wydaŭ pismo u sprawie katalickaho stawaryszeńnia francuskaj maładziaży, katoraja łuczyła boskaje z falszam i czas pakazaŭ zbaŭlennyja skutki henaho piśma. 20 śnieżnia 1905 h. wydaŭ Papież Pius X dekret ab czastaj Kamunii światoj, a 8 żniŭnia 1910 hodu nowy dekret „Quam singulari“ ab Kamunii światoj dziaciej. Heta byŭ pawarot da daŭniejszaj praktyki Kaścioła, kali i dzieci dapuszczanyja byli da Kamunii.

I naahuł cześć dla Najśw. Sakramentu Piusie X wielmi pawialiczyłasia, dziela czaho sprawiedliwa można byłob nazwać jaho Papieżam ad Najśw. Sakramentu.

I na stanowiszczy najwyżejszaho Pastyra Kaścioła światoha Pius X nie zabyŭ ab biednych i małych i tut jon braŭ ich u abaronu i wydaŭ 20 žniŭnia 1910 hodu dekret ab tym, szto kali probaszcz wiadzie siabie niadobra i parachwijanie zażadajuć zmianić jaho, biskup pawinien ich pasłuchać.

2-ha lipnia 1911 hodu wydaŭ dekret ab skasawańni nikatorych świataŭ. Zwiarnuŭ Pius X swaju uwahu i na emihrantaŭ i załażyŭ dla ich nowuju instytuciju u Rymie, a biskupam pa ŭsim świecie paleciŭ apiekawacca imi. U Rymie załażyŭ instytut biblijny dziela nawuki Piśma światoha.

Wialikaje znaczeńnie prydawaŭ katalickim hazetam i blahasłaŭlaŭ piaro katolickaho pisara, daŭ swajo błahasławienstwo i redaktaru, dy supracaŭnikom jadynaj katalickaj ŭ naszaj mowie, hazety „Biełarus“. I kab byŭ Boh pradoŭżyŭ wieku, czakali my ad Piusa X ni adnaho czaho mudraho i dobraho, ale śmierć pierarezała jaho światoje żyćcio. Serce jaho adczuwało żywa ŭsie boli, jakija zwaliwalisia na katalikoŭ. Kali zabili u Sarajewie Arcykniazia Pr. Ferdynanda, dobraho katalika, Pius X samleŭ, dawiedaŭszysia, kali z tej pryczyny mieła raspaczacca wajna, pisaŭ da cara Pranciszka-Jazapa, kab nie praliwaŭ krywi chryścijanskaj. Ale paczałasia wajna i jakby mieczam kalnuła jana ŭ serce Papieża. Kali niemcy napali na katalickuju Belhiju, Pius X napisaŭ pratest proci hwałtu, ale ciż pasłuchaje luteranin katalickaho Papieża? Nichto nie pasłuchaŭ. Paliłasia kroŭ chrascijanskaja i niawytrymało czułaje serce Piusa X. Ni naszoŭszy posłuchu u ŭładcaŭ hetaho świetu jon pajszoŭ da Boha, katory najlepsz wysłuchawaje szczyrych prośbaŭ i najlepsz może ich zdawolić, jak Pan Usiomocny. U czećwier 7 (20) żniŭnia a paławinie 2-oj hadziny ŭ noczy addaŭ jon światuju duszu swaju Bohu.

Dyk żal aharnuŭ usich szczyrych katalikoŭ pa hetakim Papieży i tolki adno nas pacieszaje, szto Pius X i tam u niebie ab nas nie zabudzie i tam prad Boham budzie za nas malicca i wyprasić nam patrebnyja łaski.

---

AD PACZATKU 1913 HODU
WYCHODZIĆ U WILNI

TYDNIOWAJA
KATALICKAJA HAZETA

„BIEŁARUS“

niasie jana sztotydzień wiaskowamu biełarusu-kataliku ŭ jaho rodnaj mowie żywoje katalickaje

SŁOWA PARADY,
PACIECHI,
AŚWIETY.

Kasztuje na hod 1 r. 50 k.
na 6 miesiacau 80 k.

Addzielny Nr. 3 kap.

---

---

Chto chocze zaznajomicca z hazetaj „BIEŁARUS“ — chaj padaść swoj adres, dyk Redakcija paszle jamu na probu adzin-dwa numery hazety — darma.

---

---

Adres Redakcji i kantory:

WILNIA, Wilenskaja WULICA 18—6.