Айвенго (1934)/XL

← Раздзел XXXIX

Айвенго. Раздзел XL Раман Аўтар: Вальтэр Скот 1934 год Арыгінальная назва: Ivanhoe (1819) Пераклад: Іван Гарбуз

Раздзел XLI →

Прапануем да спампаваньня!

РАЗДЗЕЛ ХL

ГЭТА былі: Уільфрэд Айвенго, верхам на кабыле батольфскага абацтва і Гурт на баявым кані самога рыцара. Вялікае было здзіўленне Уільфрэда, калі ён убачыў Рычарда, запырсканага крывёю, а на палянцы вакол яго шэсць ці сем мёртвых цел. Не менш здзівіла яго і тое, што той быў акружаны такім мноствам народу, з выгляду падобных на вольных лясных іёменаў. Ён не ведаў, як яму трэба абыходзіцца з Рычардам, ці так, як з каралём, ці як з вандроўным Чорным Рыцарам… Рычард вывеў яго з клопатаў.

— Нічога не бойся, Уільфрэд, — сказаў ён, — тут можаш прызнаваць мяне Рычардам Плантагенетам.

— Але што адзначаюць гэтыя злавесныя адзнакі? Што тут за мёртвыя целы і чаму панцыр ваш апырсканы крывёю?

— У нас тут былі здраднікі, Айвенго… Але між іншым, я зараз толькі сцяміў, што ты таксама здраднік, — дадаў Рычард, усміхаючыся, — і вялікі непаслушнік. Ці не я строга забараніў табе выязджаць з Батольфскага абацтва, покуль не загаіцца твая рана?

— Яна загаілася, — сказаў Айвенго, — застаўся адзін знак, як ад кінжала.

— Я не здарма скрываў тое, што я знаходжуся тут, — прагаварыў Рычард, — і яшчэ некаторы час абавязан заставацца ў невядомасці, як ужо казаў табе ўчора ў абацтве св. Батольфа… Гэта патрэбна для таго, каб даць час маім сябрам і прыхільнікам сабраць свае дружыны. А калі стане вядома, што Рычард вярнуўся, трэба, каб я ўжо стаяў на чале такога вялікага войска, каб адразу застрашыць ворагаў і прыдушыць задуманы мяцеж, не выняўшы ні аднаго мяча. Пройдуць яшчэ суткі, перш чым Эстотвіль і Богун набяруць досыць сіл, каб рушыць на Іёрк. Спачатку трэба атрымаць весткі з поўдня, ад Сольсберы, ды ад Бошана з графства Варвікскага, а потым яшчэ з поўначы, ад Мультона і Персі. Тымчасам лорд-канцлер павінен яшчэ заручыцца дапамогай Лондана. Вельмі раптоўнае маё з’яўленне можа стварыць мне такія небяспекі, ад якіх не абароняць мяне ні мой уласны добры меч, ні меткія стрэлы адважнага Робіна, ні дубінка шаноўнага пустэльніка, ні паляўнічы рог мудрага Вамбы.

— А што, Робін, — звярнуўся да яго Рычард, — ці не знойдзецца ў вас чаго-небудзь перакусіць? Я павінен прызнацца, што гэтыя зухаватыя здраднікі, якія прымусілі мяне добра папрацаваць, абудзілі мой апетыт.

— Па праўдзе сказаць, — адказаў Робін Гуд, — а хлусіць мне зусім не ахвота… нашы харчовыя запасы складаюцца галоўным чынам з… — ён запнуўся і, відаць, быў збянтэжаны.

— З дзічыны, напэўна? — весела падказаў Рычард. — Што-ж лепш такой яды?

Робін Гуд пайшоў наперад, паказваючы дарогу, а Рычард ішоў за ім.

У цяні велізарнага дуба наспех прыгатавана была простая яда. Калі пайшла ў ход пляшка з віном, пачаліся песні, прыпеўкі, успомнілі баявыя ўчынкі. Рычард смяяўся, кпіў і жартаваў, не адстаючы ад вясёлай кампаніі. Прыроджаны здаровы розум Робін Гуда ўнушаў яму жаданне хутчэй скончыць гэту пагулянку, покуль ніхто яшчэ не парушыў агульнай згоды.

— Гэй, Скатлок, — паклікаў Робін Гуд аднаго з сваіх дружыннікаў, — ідзі стань вось там, за кустамі, і пратрубі мне нармандскі сігнал на тваім ражку… Ды спрытней у мяне, хутка!

— Скатлок паслухаў свайго капітана, і не прайшло пяці хвілін, як пачуўся гук яго ражка і ўсе ўскочылі з месц.

— Гэта сігнал Мальвуазена! — сказаў Мельнік, схамянуўшыся і хапаючыся за свой лук. Пустэльнік упусціў пляшку і ўзяўся за дубінку. Вамба папярхнуўся на нейкай прыказцы і пачаў шукаць свой меч і шчыт. Усе астатнія таксама ўзяліся за зброю.

Людзям, якія так жывуць, нярэдка здараецца пераходзіць непасрэдна ад абеда да бойкі, а для Рычарда такі пераход быў нават асабліва прыемны. Ён крыкнуў, каб яму падалі яго шлем і тыя з найбольш цяжкіх узбраенняў, якія ён зняў перад ядою. Покуль Гурт дапамагаў яму надзяваць іх, ён старанна ўгаварваў Уільфрэда, пад страхам свайго гневу, не прымаць удзелу ў пабоішчы, якое лічыў немінучым.

— Зрабі мне прыемнасць сёння, сядзі смірна.

Між тым Робін Гуд разаслаў людзей у розныя бакі, быццам на выведку, і калі пераканаўся, што бяседнікі разышліся і полудзень скончаны, падышоў да Рычарда і папрасіў у яго выбачэння.

— За што гэта! — прагаварыў Рычард раздражнёна. — Здаецца я ўжо абвясціў табе поўнае памілаванне за ўсе мінулыя злыя ўчынкі! З таго часу ты-ж, спадзяюся, не паспеў ні ў чым больш правініцца?

— У тым-то і справа, што паспеў, — адказаў іёмен. — Той рог, які вы пачулі, зусім не Мальвуазена: гэта я сам загадаў трубіць, з мэтаю спыніць гулянне, таму што я думаў, што яно адбірае шмат дарагога часу, патрэбнага для іншага, больш важнага ўжытку.

Чырвань гневу заліла шчокі Рычарда, але гэта была толькі хвілінная ўспышка.

— Гэта значыць, што шэрвудскі кароль пашкадаваў свае дзічыны і віна для караля Англіі? — сказаў Рычард. — Ну, добра-ж, адважная галава! Калі прыедзеш да мяне ў госці ў вясёлы Лондан, я табе пакажу, што я больш хлебасольны за цябе. Аднак, ты праў, добры маладзец! Значыцца на коняй, ды і ў дарогу. Паедзем-жа з лёгкім сэрцам у Конінгсбург.

Рычард разам з Айвенго, Гуртам і Вамбаю шчасліва праехалі па вызначанаму шляху і яшчэ завідна даехалі да замка Конінгсбург.

Мала ёсць у Англіі мясцовасцей больш прыгожых і выдатных, чым ваколіцы гэтай старадаўняй цвярдыні. Сярод бугроў, якія размясціліся амфітэатрам, цячэ ціхая і поўнаводная рака Дон, абросшая лесам, уперамешку з апрацаванымі нівамі, а на гары, над самай ракою, узнімаецца акружаны моцнымі сценамі і глыбокімі ровамі старадаўні замак, саксонская назва якога паказвае, што да заваявання нармандцамі тут была рэзідэнцыя англійскіх каралёў.

Калі Рычард Львінае Сэрца са сваімі спадарожнікамі пад’ехаў да гэтага нязграбнага, але велічнага будынка, вакол яго яшчэ не было тых крэпасных сцен, якімі яно акружана цяпер. Саксонскі будаўнічы вычарпаў усё сваё майстэрства на найлепшую абарону галоўнага будынка, а знадворку нічым не агарадзіў яго, і ён быў проста абнесены звычайным грубым частаколам.

Вялікі чорны сцяг, вывешаны наверсе галоўнай вежы, паведамляў аб тым, што хаўтурныя ўрачыстаці ўсё яшчэ прадаўжаюцца і цела гаспадара дома яшчэ не аддана зямлі…

У бліжэйшых ваколіцах замка панавала надзвычайнае ажыўленне: такія хаўтурныя ўрачыстасці ў тыя часы адзначаліся самай шырокай гасціннасцю, якой карысталіся не толькі ўсе сваякі і знаёмыя пакойніка, але ўсе прахожыя, хто толькі мог захацець. А ў гэтым выпадку багацтва памёршага Атэльстана давяло звычайнае хлебасольства да самых шырокіх памераў.

Шматлікія групы народу бесперапынна ішлі ўверх па гары, на якой стаяў замак, або вярталіся адтуль, а калі Рычард і яго спадарожнікі праніклі праз адчыненую насцеж браму знадворнага частакола, яны ўбачылі відовішча досыць несумясцімае з самаю прычынаю такога зборышча. У адным куце агарожы кухары смажылі цэлых быкоў і сытых авечак; у другім прыслуга свідравала бочкі з півам, аддаючы іх у поўнае распараджэнне прахожых. Усюды сядзелі на зямлі кучкі людзей усякага звання, якія ўпляталі багаты пачастунак і запівалі яго тым-жа хатнім півам.

Тут-жа туляліся цэлымі дзесяткамі жабракі, чаргуючыся з салдатамі, якія быццам звярнуліся з Палестыны, з разносчыкамі дробнага тавару, з вандроўнымі майстрамі, якія шукаюць работы; тут-жа розныя вандроўнікі, багамольцы, самазваныя манахі, саксонскія менестрэлі і валійскія барды мармыталі малітвы і выцягвалі нястройныя гукі з сваіх арфаў, шасціструнных скрыпіц і калёсных гітар. Адзін апяваў Атэльстана, другі стварыў цэлую радаслоўную паэму, памінаючы нараспеў імёны яго продкаў. Не было недахопу і ў штукарах і жартаўніках. Толькі рэдка хто-небудзь успамінаў, па якой прычыне яны сюды папалі, і ўсе мужчыны разам браліся стагнаць, а жанчыны (іх таксама было нямала) — лямантаваць і галасіць.

З’яўленне сапраўдных рыцараў, як было відаць па знадворнаму выгляду Рычарда і Айвенго, было досыць рэдкім з’явішчам пры саксонскіх урачыстасцях. Таму дварэцкі ў траурнай вопратцы і з белым посахам у руцэ (адзнакай яго звання) выступіў наперад і прачысціў дарогу сярод рознакаляровага натоўпу, даючы магчымасць гасцям прайсці да ўвахода ў вежу.

Гурт і Вамба засталіся на дварэ.