|
Пилипъ стары ў грамадзи
Старшиною быў съ поўве̄ка.
Чы ў працы, чы ў радзи
Нямашъ якъ ёнъ чалаве̄ка.
Щыры, добры и разумны,
Гаспадаръ пры томъ на дзива,
Вёў найлепей сходъ нашъ шумны,
Судзіў, радзіў справядлива.
На ўсю воласць гаспадары
Гутарыли такъ часами:
«Дай Богъ, кабъ нашъ доўга стары
«Старшиною быў надъ нами!»
Тольки Пилипъ ўсё матае
Сваей сивой галавою:
«Ня змагу я, Богь то знае,
«Быць вамъ, дзе̄тки, старшыною.
«Ле̄такъ много мне̄ на карку,
«Стали силы якъ дзицяци,
«Цяжко весьци гаспадарку
«И грамадзки справы знаци.
«Прышла старасць, горбъ на плечы
«Адъ вяликай се̄ў натуги;
«Пара, дзе̄тки, лечъ на печы,
«Сами сабе̄ радзце, други!»
Пашоў гомонъ па ўсёмъ людзе̄
И ня вымыслимъ ничога,
Якъ яно ўперэдъ будзе
Безъ Пилипа, безъ старога?…
Крыки, сварка были многи.
Отъ—прышли мы вёскай ўсею,
Пакланились яму ў ноги,
Ды и кажемъ: «Дабрадзею!
«Ня кидай насъ сиратами!
«Яки пень, така галина:
«Якъ не можешь правиць нами,
«То, будзь ласкаў, дай намъ сына!»
—«А катораго?»—Ня знаемъ;
«Ты самъ дзе̄токъ пазнаў боле.
«Каго, старымъ абычаемъ,
«Па сваей намъ радзишъ воле̄?»
—«За чесць дзякуй, гаспадары,
«И за ласку, и за ве̄ру!…
«Сыны маи—не няздары,
«Знаюць праўду, знаюць ме̄ру.
«Але, Богамъ и сумленемъ,
«Хто-жъ ихъ знае, што за людзи.
«Мы надъ новымъ пакаленемъ,
«Щыра кажучы,—ня судзи.
«Трудна сказаць дзе̄ткамъ, ўнуку:
«Выбирай дарогу гэту!…
«Отъ, сынкоў я на науку
«Усихъ трохъ пущу па све̄ту:
«Няхай све̄тъ пабачуць ясны,
«Што тамъ права, што тамъ крыва,
«Кабъ свой кутъ радзимы, ўласны
«Распазнали справедлива.
«А якъ звернуцца ў хату,
«Мы пабачымъ той парою,
«Быць катораму зъ ихъ брату
«Надъ грамадай старшыною.»
—«Добра!» кажемъ. Пашли скора
Андрэй зъ Янкай на вицину,
А найменшаго Грыгора
Паслаў Пилипъ ў Украину.
Отъ Андрэй прышоў у хату,
Ня пазнали, такъ адзеты.
—«Кепска ў насъ ходзяць, тату!
«Злы мужыцки звычай гэты:
«Ўси чорны, ўси брыдки,
«Закарэли адъ работы!
«Лепей кинемъ нашы свитки,
«Нашы лапци, нашы боты,
«И, якъ не̄мцы зъ за границы,
«Возьмемъ куртки пекны, сини!
«Дзе̄ўки! хустки и спадницы
«Я для васъ прывезъ у скрыни!»
Стары Пилипъ у куточку
Адно круциць галавою.
—«Брэшешъ, каже, ты сыночку,
«Ня быць табе̄ старшыною!»
Прышоў дамоў срэдни, Янка.
Папаў якъ разъ на вяселле:
У сусе̄да ихъ гулянка,
Вяликъ гомонъ и пахме̄лле;
Стары, малы—ўси ў тане̄,
Ажъ дрыжыць старая хатка.
—«Ты чаму ня скачешъ, Яне?»
—«Брыдка у насъ скачуць, татка!
«Калибъ тольки захаце̄ли,
«Научыў бы, добра знаю,
«Скакаць вальцы и кадрэли,
«Якъ у томъ танцуюць краю.»
Пашоў Пилипъ у куточекъ,
Се̄ў и круциць галавой.
—«Брэшешъ, каже, ты сыночекъ,
«Ня быць табе̄ старшыной!»
Прышоў Грыгоръ. Абнимае
Бацьку, матку, сестры, браты,
Зъ кимъ наце̄шыцца ня знае,
Гдзе̄ прыткнуцца середъ хаты.
—«Пекна, каже, Украина:
«Тамъ цяпле̄е све̄циць сонцэ,
«Якъ кинь вокамъ—усё раўнина,
«Стэпъ на ўсей залёгъ старонцэ.
«Добра тамъ, а тольки—нуды
«Па радной зямлицы нашай.
«Нашу вёску сніў я ўсюды
«Зъ ляскомъ, зъ рэчкай, зъ полемъ, зъ пашай;
«Адно, што тамъ завистна—глеба!
«Якъ той вуголь усюды чорна!
«Боже милы, што тамъ хлеба!
«Уражай яки тамъ спорны!
«Сивы волы шесцярнёй
«Аручы, валочаць плуги,
«Ну, и родзиць!—Тамъ парой
«Уси калосья, якбы пуги.
«Я привёзъ, дасць Богъ, ня дарамъ,
«Цэлы мехъ аттуль пшаницы;
«Дамъ па горсци гаспадарамъ,
«Може зъ нашай Богъ зямлицы
«Насъ надзе̄лиць уражаемъ,
«Якъ на гэтай Украине!?»
Пилипъ сказаў: «Цяперъ знаемъ:
«Старшиною будзешъ, сыне!
«Зъ дурня—глупая навина,
«Щырай праўды ани знаку.
«Каму свитка славянина
«Ня прыходзицца да смаку,
«Хто нашъ звычай, чы игрыще
«На пасмешыще падыме,
«Што-жъ зъ яго край родны зыще?!
«Што-жъ зъ пустой калиты выне?!
«А хто серцэмъ, душой рады,
«Да своихъ прыльнуцца скоры,
«Той намъ братъ! Будзь надъ грамадой
«Старшиною ты, Грыгоры!»
|
Прапануем да спампаваньня!