Дняпроўскія ўсплёскі (1927)/З рынку
| ← Дапрызыўнік Стах | З рынку Апавяданьне Аўтар: Юрка Лявонны 1927 год |
Помста → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: З рынку (Лявонны). |
Прапануем да спампаваньня!
З рынку.
(Апавяданьне).
— Мака-ар?… Ого-го-го!… Здароў, братка…
І ты тут… Чаго, а?…
— Здароў, Язэп… Па справах і я… А як у цябе з кабылай?… Прывёў?… За сколькі?…
— Прывесьці — прывёў… Хочу — шэсьцьдзясят!..
— Н…
— Не даюць, хвароба на іх!…
„Сорак бяры“!…
— А-а… Шкада… Гэта шкада!… Ну, дык ты-б…
Двое дзядзькоў размаўлялі б так яшчэ, мусіць, гадзіны з паўтары, каб не аглабля, моцна садануўшая Язэпа „пад мікіткі“.
— Куды прэш, гадаў ё?… Га?…
Кінуў пакрыўджаны Язэп уздагон вялікім палазам Магілёўскага Ц. Р. К.
Але тыя даўно ўжо завярнулі за вугол і зьніклі ў грукаце вуліцы…
Дзень быў сьвяточны.
Рынак галдзеў, бубніў і пляваўся самым рознастайным гоманам.
Гандляркі ў замусоленых кажушкох сядзелі каля кошыкаў з мёрзлымі яблыкамі і дрыжучы грэлі рукі на гаршэчках з жаркім вугальлем.
Нейкія „супчыкі“ хадзілі з нізкамі валенкаў паміж розвальняў і голасна размалёўвалі якасьці свайго цёплага, таннага „цёплага, таннага і носкага“ дабра…
Чырвона-жоўтыя бабскія хусткі зусім натуральна мяшаліся з аўчынкавымі шапкамі мужчын. Халодны ветрык аднолькава ахвотна забіраўся і пад адны, і пад другія…
І было весела яму, буянаму, разнасіць над базарнай плошчай сьвежасьць марознага раньня…
— У мяне, Язэп, таксама тавар ёсьць…
Падумаўшы выклаў, як патаемную думку, Макар…
— А які?…
— Хамуты, вось, значыць… Андрэй што рабіў…
— Сапраўды… А добрыя хамуты! Пакаж, пакаж бліжэй!…
Макар падняў пасьцілку.
Тры хамуты, старанна абробленыя старшым сынам Макара, Андрэем Сіваковым, яшчэ задоўга да каляд, — блішчэлі на санках новай кожай і бляшкамі.
І, гледзячы на іх, Макар зараз мімавольна ўспомніў Андрэя, крукам сядзеўшага над імі некалькі тыдняў, уночы, пры брудным асьвятленьні капцілкі.
— Нешта… Шкада, нават!… Працы шмат пайшло…
Буркнуў Макар з уздыхам…
— Ну, ну — не шкадуй!… Дзіцё ты, ці што?…
Уздумаў… Хе-хе-хе!… „Шкада“!…
І Язэп затросься ў дробным сьмесе…
— Хамуты?… Хамуты?… падвярнуўся збоку „спэц“, — прадаеш, дзед, хамуты?… Што?…
— Але… Магчыма прадаць…
— Колькі хочаш?… А?…
— Ну, рублёў так па шэсьць… Многа?…
— Па шэ-эсьць?!… Эге!… „Па шэсьць“!
Чаму ж было да дзесяцёх не дагнаць?… Роўны шчот… Траячку бярэш?…
— Не, даражэнькі… Нельга!… Гэта-ж…
— Ну — чатыры!?… Ну?… Што?… За гэткія хамуты не хочаш чатырох рублёў?…
Лепш бяры, а то зусім пайду…
— Добра ўжо… Так… Што зробіш?…
Бяры… Амаль за дарма, бо грошы патрэбны…
— „За дарма“! Глупства я раблю, што ўзяў… Ну, — няхай валяюцца!… Атрымлівай капітал!
Э-эх…
Калі суседзі ехалі назад, у Русінаўку, у аднаго не было і паху кабылы, як у другога не было хамутоў…
Язэп Лакіза — нявысокага росту селянін з курчавай войстрай барадзёнкай і маленькімі вачмі — нешта ўпэўнена даводзіў Макару…
— Ды як раз міма і паедзем…
Хата яго, ведаеш, такая… Сьвінушнік…
А затое піва, як добры мёд…
— Можа не варта?… А?… Я-ж і хамуты прадаў дзеля гэтага… Каб, значыць, дочцы дапамагчы… Яе мужык, бачыш, памёр…
Ну… зноў-жа па гаспадарцы трэба…
— Так яно так… Але-ж — латыскае!…
Потым, братка, я табе скажу лепш, калі настрой у чалавека… Хоць ты-й бядней іншых, а настрою не сьмей губіць… Так!..
Разумееш?.. А для настрою гэта неабходна…
— Настрой, кажаш? Гэта праўда…
Зараз пад‘едзем… Глядзі па левым баку…
Хата Ягора Крывіцкага прыляпілася як раз да антонаўскага выгану…
Маленькая, цёмная, як асеньні грыб, з хітрымі бельмамі вакон пад белай шапкай даху.
Дзядзькі разы тры стукнулі ў шыбу.
Заскрыпелі вароты і ў шчыліну глянуў хлапец гадоў дваццацёх; абарваны і нячэсаны.
— Ну… чаго прыпёрлісь?…
— А ты, малы, лягчэй… Ага… Піва ё?
— Пі-і-ва?… Хто-ж зараз піва п‘е, увечары?
— У цябе не пытаюць… Кажы, піва прадасі?…
— Хто ведае… Напэўна — можна будзе…
Заходзьце, ну…
Вароты зноў рыпнулі, і Макар з Язэпам апынуліся на шырокім двары, па якім валялася ў рыжым сьнягу салома і няпрыбраныя гнілыя бярвеньні. Макар накіраваўся ў хату, а Язэп з хлапцом пайшлі да напалову зруйнаванай пуні, што тырчэла вялікай цёмнай кучай недзе на задворках…
У пуні, на дзьвух тоўстых паленьнях, стаяла вялізарная бочка з жалезнымі абодзьдзямі і дубовым „шпунтам“.
— Учора прывязьлі ад латышоў… Вельмі п‘янае!..
У маленькім пакою Крывіцкага было цьмяна, сыра і халодна.
Але клопатамі гаспадара хутка было зроблена так, што „суседзі“ адчулі сябе, нібы знаходзячысь у бані…
Пачырванелі, расьперазаліся і сталі моцна вясёлымі.
— А ты ведаеш, Макар… Я цябе і пацалаваць магу… Далі бог!… Хоць і зараз…
А ты… ты… трымайся!…
Макар сядзеў і „трымаўся“…
Галава не слухала Макара і ўсё імкнулася адпачыць то на адным, то на другім плячы…
Боўць… Боўць…
— Ца-алаваць?!… Кінь… кінь… Ты-б, лепш, з жонкай… Ведаеш?… Значыць…
Пры ўспаміне аб жонцы — у Макара паўстала цэлае мора пачуцьцяў…
— Перапёлачка мая!.. Кацярынка… А ты зараз без мяне… Значыць, адна!… „Чакаеш… І сьлёзы аб жаночай пакуце горкім туманам зачынілі вочы Макара…
Потым ён спыніў іх і агледзіўся…
У галаве моцныя гарбары білі ў некалькі малаткоў…
Ружовыя сьвечкі мільгацелі перад вачыма…
І ніяк не можна было ўявіць, чаму ў пярэднім куце рука апостала Паўла з такой пагрозай ківала яму…
Прадраў вочы Макар ураньні, ва ўласнай хаце Ляжаў ён побач з сваёй Кацярынай, але, чамусьці, не распрануўшысь…
У вакно нячутна пазіралі скамячаныя зімовыя праменьні…
Хрустаў сьнег… Прасыналася вёска…
І было дзіўна Макару, чаму ўсё навокал так добра наладжана, заведзена, а ў яго жыцьці пануе няўрадзіца і сумота…
У дадатак — войстра цьвікала думка аб праданых хамутох…
._%D0%A3%D0%B7%D0%BE%D1%80_4.png){kind=small}