Збор твораў (Купала, 1925—1932)/I/Жалейка/Сватаная

Чорныя вочы Сватаная
Верш
Аўтар: Янка Купала
1925 год
Маладым на вясельлі
Іншыя публікацыі гэтага твора: Сватаная (Купала).

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




СВАТАНАЯ

Прыстройся, дзяўчынка-нябожа,
Так, як у дзянёчак сьвяты,
Галоўку ўчашы ты прыгожа, —
Сягоньня прыедуць сваты.

З гарэлкай прыедуць сягоньня
Й запоіны будуць твае…
Падумай, куды цябе згоне,
Куды цябе злы лёс пашле.

Падумай, як прыдзецца жонкай
Вайці да хацінкі чужой,
Зазнацца з чужою старонкай,
Зьлюбіцца з чужою сям‘ёй.

Дасьць бацька пасагу: цялушку
Й сьвіньню ці авечку з ягнём;
Дасьць маці выправу: падушку
Ды кубел стары з палатном.

Усё гэта возьме твой мілы,
Як з купленай, возьме з табой,
А ты будзеш аж да магілы
І жонкай яму, і слугой.

Павінна служыць ты і мужу,
І ўсёй яго слухаць радні;
На працу, на голад на стужу
Зважаць не павінна ані.

Ня будзеш чуць ласкавых словак,
І сьвёкар палае й сьвякроў;
Прытыкаў ятровак, заловак
Нап‘ешся, і ўгроз — дзевяроў.

Цярпець будзеш многа, ды часам
Паскаржышся мужу свайму, —
Багаты й сваіх крыўд запасам,
Ня дасьць рады гору твайму.

А гора тваё, на пачатку
Малое, пачне прыбываць,
Як станеш ты зваціся маткай,
Дзіцё пачне грудзь тваю ссаць.

Жаць пойдзеш далёка ці блізка,
Муж пойдзе араць ці касіць,
З табой йдзе дзіцё, — і калыска
На полі на козлах вісіць.

А вернешся з поля дадому,
Гаротнае гора тваё!
Пачнеш паглядаць пакрыёму,
Ці хлеба хоць трохі йшчэ ё.

Слуга, жонка, ўрэшце і матка,
Ўжо знаеш, што трэба рабіць:
Спаўеш у пялёнкі дзіцятка
І станеш вячэру варыць.

І вечна ня знойдзеш спакою
Ў замужнім бязвольным жыцьці;
Нядоля усьлед за табою,
Як здань тая, будзе ісьці.

Ў дарогу ты выправіш мужа,
Пачнеш яго з страхам чакаць,
А хоць ня раз поўху і ўдружа,
Павінна п‘янога спаткаць.

Каса твая доўгая п‘яным
Патузанай будзе ня раз,
Наб‘е сінякоў пад каптанам,
Зрачэшся дзявоцкіх прыкрас.

Прытухнуць ад сьлёз ясны вочы,
Завяне, паморшчыцца твар,
А ў сэрцы, сягоньня ахвочы,
Замрэ твой мілосны ўвесь жар.

Нявольніка з краю нядолі —
Гаротнай нявольніцай ты,
Ахвярай ты век без патолі
Трудоў, беднаты, цемнаты.

Ну, што там смутнееш, нябожа?
Гарэлку пап‘еш зараз ты!..
Ідзі-ж і прыстройся прыгожа,
Каб не адракліся сваты.

Ўпадоба быць мусе нязьменьне,
Каб з дому баржджэй паляцець,
Бо дома… і дома ня меней,
Як замужам, мусіш цярпець.

Званкі ўжо зьвіняць па дарозе,
Вот госьці пад брамай крывой,
Ідуць, вот ужо на парозе…
Ты плачаш?! Чаго? Бог з табой!

Дзяўчынка, ці я цябе песьняй
Разжаліў панурай сваей,
Што гэтак ліюцца балесна
Сьлязінкі з прыгожых вачэй?

Кінь плакаць і сьмейся! Хай плача,
Хто песьню нядолі запеў,
Сьвятла хто і ласкі ня бача,
Хто з малку дзён шчасьця ня меў.

Жалобных ня слухай ты шумаў
У сілы свае цьвёрда вер
І лепшую долю прыдумай,
Як гэта, што маеш цяпер.