Каза лупленая
Беларускія народныя казкі
Аўтар: народ
Крыніца: https://knihi.com/Bielaruskaja_Narodnaja_Tvorcasc/Kazki_pra_zyviol_i_caradziejnyja_kazki.html#chapter94

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




Жыў дзед з бабай. Было ў іх сем коз і сем дачок. Гаворыць дзед сваёй большай дачцэ:

— Гані, мая большая дачушка, коз у поле!

Дачка і пагнала. Пасціла, пасціла, стала ўжо цямнець; яна і спрашваець:

— Козы мае, козачкі, ці пад’елі вы, ці напіліся?

Вот старая каза заблекатала, затопала нагамі, матнула галавой і кажаць:

— Дзякуй табе, пад’елі і напіліся ўволю. А цяпер ужо вечар, упала сцюдзёная раса, гані нас дамоў на ноч.

Гоніць дачка коз дамоў, а дзед сеў у варотах у чырвоных ботах ды пытаець:

— Козы мае мілыя! Ці пілі вы, ці елі?

Усе кажуць: «Я напілася, наелася, я напілася, наелася...»

А старая маўчыць.

— А ты, старая каза, ці напілася, ці наелася?

— Не, дзед, не напілася я, не наелася: бегла цераз калінавы масток, ухваціла асінавы лісток, ля згароды жменечку травы з ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым я піла і ела.

Рассердзіўся дзед на дачку, біў, біў, забіў і пад печку падкаціў. На другі дзень гаворыць дзед другой дачцэ:

— Гані, мая дачушка другая, у поле коз ды харашэнька пасі!

Пагнала дачка коз у поле чуць дзень. Пасціла, пасціла ды пад вечар і спрашваець:

— Козы мае, козачкі, ці пад’елі вы, ці напіліся?

Старая каза заблекатала, затопала нагамі, матнула галавой і кажаць:

— Дзякуй табе, пад елі мы і напіліся ўволю. Гані нас на ноч дамоў, бо ўжо пала сцюдзёная раса!

Пагнала дачка коз дамоў. А дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і пытаець:

— Козы мае мілыя, ці напіліся, ці наеліся?

— Я напілася, я наелася, я напілася, я наелася, я напілася, я наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не, дзед, не піла я, не ела, толькі бегла цераз калінавы масток, ухваціла рабінавы лісток, ля згароды жменечку травы з ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым я піла і ела.

Рассердзіўся дзед, біў, біў дачку, забіў і пад печку падкаціў. На другі дзень выслаў дзед сваю трэцюю дачку:

— Гані, мая трэцяя дачушка, у поле коз ды харашэнька напасі!

Пагнала яна чуць дзень. Пасціла, пасціла, а пад вечар і спрашваець:

— Козы мае, козачкі, ці пад’елі вы, ці напіліся?

Старая каза заблекатала, затопала нагамі, матнула галавой і гаворыць:

— Спасіба, наеліся і напіліся ўволюшку!

Гоніць яна іх дамоў. А дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і спрашваець:

— Козы мае мілыя! Ці напіліся вы, ці наеліся вы?

А яны яму:

— Я напілася, я наелася, я напілася, я наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не напілася я, не наелася: а як бегла цераз калінавы масток, ухваціла бярозавы лісток, ля згароды з’ела жменечку травы ды выпіла лыжачку вады. Толькі я піла і ела.

Рассердзіўся дзед, біў, біў дачку, забіў і пад печку падкаціў. Пагнала на другі дзень чацвёртая дачка. Пасціла, пасціла, накарміла, напаіла і гоніць дамоў. А дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і спрашваець:

— Козы мае мілыя! Ці напіліся вы, ці наеліся вы?

А козы яму ў атвет:

— Я напілася, я наелася, я напілася, я наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не, дзед, не напілася, не наелася: толькі бегла цераз калінавы масток, ухваціла дубовы лісток, ля згароды жменечку травы з’ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым я піла і ела.

Біў, біў дзед дачку, забіў і пад печку падкаціў.

— Гані, мая пятая дачушка, коз у поле! Ды харашэнька напасі!

Пагнала пятая дачка; пасціла, пасціла, накарміла, напаіла і гоніць. Дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і пытаець:

— Козы мае мілыя, ці пілі вы, ці елі?

А козы гавораць:

— Я напілася, я наелася, я напілася й наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не, дзед, не напілася, не наелася: як бегла цераз калінавы масток, ухваціла кляновы лісток, ля згароды жменечку травы з’ела ды лыжачку вадзіцы выпіла...

Рассердзіўся дзед, забіў дачку і пад печ падкаціў.

— Гані, мая шостая дачушка, коз у поле!

Яна пагнала, пасціла, пасціла з рання ды да вечара і гоніць дамоў. А дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і спрашваець:

— Козы мае мілыя! Ці напіліся, ці наеліся вы?

— Я напілася, наелася, я напілася, наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не, дзед, не напілася, не наелася: як бегла цераз калінавы масток, ухваціла альховы лісток, ля згароды жменечку травы з'ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым я піла і ела.

Забіў дзед і гэту дачку і пад печ падкаціў.

— Гані, мая сёмая дачушка, коз у поле ды глядзі ж, харашэнька напасі!

Пагнала дачка коз у поле чуць дзень: пасціла, пасціла, а пад вечар і пытаець:

— Козы мае, козачкі, ці напіліся вы, ці наеліся?

Старая каза заблекатала, затопала нагамі, матнула галавой і кажаць:

— Дзякуй табе, наеліся і напіліся ўволю: гані нас ужо дамоў, бо на зямлю ўжо пала сцюдзёная раса!

Гоніць яна, а дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і спрашваець:

— Козы мае мілыя, ці напіліся вы, ці наеліся вы?

— Я напілася, наелася, я напілася, наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, наелася?

— Не, дзед, не напілася, не наелася: толькі як бегла цераз калінавы масток, ухваціла арэхавы лісток, ля згароды жменечку травы з’ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым піла і ела.

Рассердзіўся дзед, біў, біў тую дачку, забіў і пад печ падкаціў.

— Ну, баба, гані коз у поле!

Пагнала баба, пасціла, пасціла, стала ўжо прыцемна, гоніць яна іх дамоў. А дзед сеў у варотах у чырвоных ботах і спрашваець:

— Козы мае мілыя, ці пілі вы, ці елі?

— Я напілася й наелася, я напілася, я наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Не напілася, не наелася: бегла цераз калінавы масточак, ухваціла лазовы лісточак, ля згароды жменьку травы з ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Толькі піла я і ела.

Рассердзіўся дзед, біў, біў бабу, забіў і пад печ падкаціў. На другі дзень пагнаў сам коз у поле, зняўшы чырвоныя боты. Пасціў, пасціў і гоніць. А сам забег напярод, надзеў чырвоныя боты, сеў у варотах і спрашваець:

— Козы мае мілыя, ці напіліся, ці наеліся вы?

— Я напілася й наелася, я напілася й наелася...

— А ты, каза старая, ці напілася, ці наелася?

— Ну, дзед, я не напілася, не наелася: як бегла цераз калінавы масток, ухваціла ясеневы лісток, ля згароды жменечку травы з'ела ды лыжачку вадзіцы выпіла. Аб тым я піла і ела.

Заплакаў дзед:

— Ах жа ты, праклятая! Перавяла маіх дачок, перавяла маю бабу!

Біў, біў ён тую казу, біў, біў — ажно бок аблупіў. Схваціў яе за рогі і прывязаў вяровачкай к калёсам, а сам прычытаець ды прыгаварваець:

— Каза мая, каза, не казліся позна, каза мая белая ля згароды бегала, а я казу за нагу, заўтра на торг павяду: казу белую прадам, за тры грошыкі аддам!

Пачула гэта каза, адарвалася яна ад калёс і пабегла з двара! Бегла, бегла, забегла ў лес, а ў лесе лісічкіна хатка. Забегла яна ў хатку і палезла пад печ. Прыйшла лісічка, чуець — нехта ёсць у хатцы. Яна і кажаць:

— Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!

— Я каза луплена, за тры грошы куплена, як дам капытом — апынешся пад кутом, як дам рогам — апынешся за парогам, залатой барадой замяту!

Спужалася лісічка, села на завалінку і плачаць. Ідзець зайчык:

— Кумка-галубка, чаго ты плачаш?

— Як жа мне не плакаць: нехта ў маёй хатцы ёсць.

—Хадзі, кумка-галубка, ці не выганім мы?

Прыйшлі:

— Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!

— Я каза луплена, за тры грошы куплена. Як дам капытом — апынешся пад кутом, як дам рогам — апынешся за парогам, залатой барадой замяту!

Спужаўся зайка, уцёк. Сядзіць лісічка на заваліне і плачаць. Прыйшоў воўк:

— Кумка-галубка, чаго ты плачаш?

— Як жа мне не плакаць: нехта ў маёй хатцы ёсць.

— Хадзі, ці не выганім мы яго?

Прыйшлі.

— Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!

— Я каза луплена, за тры грошы куплена. Як дам капытом — апынешся пад кутом, як дам рогам — апынешся пад парогам, залатой барадой замяту!

Спужаўся воўк і ўцёк. Пайшла ізноў лісічка на завалінку, села і плачаць. Ідзець мядзведзь:

— Кумка-галубка, чаго ты плачаш?

— Як жа мне не плакаць: нехта ў маёй хатцы ёсць.

— Хадзі, ці не выганім мы яго?

Пайшлі і спрашваюць:

— Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!

— Я каза луплена, за тры грошы куплена. Як дам капытом — апынешся пад кутом, як дам рогам — апынешся за парогам, залатой барадой замяту!

Спужаўся мядзведзь і ўцёк. Сядзіць лісічка, плачаць. Аж во паўзець рак:

— Кумка-галубка, чаго ты плачаш?

— Як жа мне не плакаць: нехта ў маёй хатцы ёсць.

— Пойдзем, кумка-галубка, ці не выганім мы з табой.

— І дзе табе, рачык, выгнаць? Зайчык гнаў — не выгнаў, воўк гнаў — не выгнаў, мядзведзь гнаў — не выгнаў і ты не выганіш.

— Ну, а ўсё-такі хадзем!

Пайшлі і спрашваюць:

— Дзень добры таму, хто ў гэтым даму!

— Я каза луплена, за тры грошы куплена. Як дам капытом — апынешся пад кутом, як дам рогам — апынешся за парогам, залатой барадой замяту!

Рак тады пад печ, падпоўз пад казу ды як шчыпнець! Як пабяжыць тая каза з-пад печы, ды з хаты, ды ў лес!.. Лісічка накарміла, напаіла рака, а сама стала жыць ды пажываць, ды дабра нажываць.