Коннік без галавы (1941)/VII
| ← Раздзел VI | Коннік без галавы. Раздзел VII Раман Аўтар: Томас Майн Рыд 1941 год Арыгінальная назва: The Headless Horseman (1865) Пераклад: Уладзімір Ляўданскі |
Раздзел VIII → |
Прапануем да спампаваньня!
Раздзел VII
ТРЫВОЖНАЯ НОЧ
Нечаканае адкрыцце, што крапчаты мустанг ужо злоўлены, вельмі ўзняло настрой старога паляўнічага. Гэтаму нямала дапамагала таксама змесціва той бяздоннай бутлі, у якой, насуперак апасенням Феліма, усё-ж знайшлася яшчэ дастатковая колькасць віскі.
Ажыўленая гутарка сабутыльнікаў датычыла галоўным чынам паляўнічых прыгод і здарэнняў з індзейцамі.
Паколькі Зеб Стумп быў вялікім знатаком паляўнічых спраў, то нядзіва, што ён гаварыў больш за ўсіх. А Фелім толькі час ад часу выказваў уголас сваё здзіўленне адносна надзвычайных здарэнняў.
Аднак, гутарка спынілася яшчэ задоўга да надыходў паўночы. Напэўна, апарожненая бутля больш за іншыя прычыны прымусіла субяседнікаў падумаць аб адпачынку.
Стары паляўнічы прывязаў сваю кабылу на доўгую вяроўку, каб яна магла пасвіцца, і захапіў з сабою з сядла старую, пажаўцелую коўдру, якая служыла яму звычайнай пасцельнай прыналежнасцю.
— Кладзіцеся на мой ложак, — далікатна прапанаваў яму гаспадар, — а я лягу на падлозе, падаслаўшы конскую скуру.
— Не, — адказаў госць, — ніводная з вашых палічак непрыгодна для таго, каб Зеб Стумп мог спаць на іх. Я лічу за лепшае зямлю. Мне лепш за ўсё спіцца на зямлі, ды і, апрача таго, няма небяспекі скінуцца.
— Калі вам так падабаецца, кладзіцеся на падлозе; вось тут будзе лепш за ўсё, я вам пасцялю скуру.
— Малады чалавек, калі ласка, не турбуйцеся — няварта дарэмна траціць часу. Такі хлапчына, як я, не можа спаць ні на якой падлозе. Яго пасцель — зялёная трава прэрыі.
— Няўжо вы збіраецеся спаць пад адкрытым небам? — усклікнуў здзіўлены мустангер, убачыўшы, што госць са сваёй коўдрай праз плячо накіроўваецца да выхаду.
— Так, і нічога іншага я не маю намеру рабіць.
— Але, паслухайце, ноч-жа халодная, вы празябнеце.
— Гэта глупства. Няхай я крыху празябну, усё-ж гэта лепш, чым задыхацца без паветра пад страхой.
— Вы жартуеце, містэр Стумп?
— Малады чалавек! — горача адазваўся паляўнічы. — Зеб Стумп за апошнія шэсць год ні разу яшчэ не расцягнуў сваіх старых касцей пад страхою. У мяне некалі было штосьці падобнае да дома — у дупле старой смакоўніцы. Гэта было на Місісіпі, калі мая старая была яшчэ жыва, і я захоўваў гэтае жыллё дзеля яе. Пасля яе смерці я перабраўся ў Луізіяну, а пасля сюды. З таго часу сіняе неба Техаса і ўдзень і ўночы было маёй адзінай страхой.
— Калі вы лічыце за лепшае спаць на дварэ…
— Так, я лічу за лепшае, — коратка адказаў паляўнічы, пераступаючы цераз парог і накіроўваючыся на зялёную палянку, якая была паміж халупай і рэчкай.
З ім была не толькі яго старая коўдра, — на руцэ ў яго была перакінута вяроўка шасці-сямі ярдаў даўжынёю, сплеценая з конскага воласа. Гэта быў кавалак кабрыэсто, якім звычайна карыстаюцца для таго, каб прывязаць каня на пашы, але ў даным выпадку кабрыэсто служыла для іншай мэты.
Уважліва агледзеўшы пры святле месяца палянку, паляўнічы раскінуў на ёй вяроўку кальцом.
Увайшоўшы ўнутр гэтай своеасаблівай агарожы і захутаўшыся ў коўдру, Зеб Стумп спакойна ўлёгся і праз хвіліну ўжо спаў.
Аднак, нядоўга яму прышлося адпачываць. Пара здзіўленых вачэй сачыла за кожным рухам паляўнічага, — гэта былі вочы Феліма О‘Ніл.
— Святы Патрык, — шаптаў ён, — што гэта азначае? Дзеля чаго стары акружыў сябе вяроўкай?
Цікаўнасць гальвейца спачатку змагалася з пачуццём далікатнасці, але пасля першая перамагла. Ледзь толькі пачулася храпенне заснуўшага паляўнічага, як гальвеец падкраўся да яго і пачаў яго трэсці, каб атрымаць адказ на неразгаданае пытанне.
— Будзь ты пракляты, ірландскі асёл! — усклікнуў Стумп з яўным нездаваленнем. — Я думаў, што ўжо раніца. Для чаго я кладу вакол сябе вяроўку? Для чаго-ж яшчэ, як не для таго, каб адгарадзіць сябе ад усякай нечысці.
— Ад якой нечысці, містэр Стумп? Вы хочаце сказаць — гадзюк?
— Ну, вядома, гадзюк, чорт-бы вас пабраў! Ідзіце спаць.
Не гледзячы на рэзкі адпор, Фелім, ззяючы, вярнуўся ў халупу. Калі ў Техасе і было што-небудзь, што назаляла горш за індзейцаў, — гаварыў ён часта сабе, — дык гэта агідныя гадзюкі, якія не даюць спаць. Ніводнай начы ён яшчэ не мог заснуць спакойна з таго часу, як сюды трапіў. Вечна толькі і думаеш аб іх або бачыш іх у сне.
Фелім, жывучы ў адзінотнай халупе, мала з кім сустракаўся і таму не ведаў аб магічных уласцівасцях кабрыэсто.
Ён не замарудзіў скарыстаць на справе набытыя веды. Ціхенька пракраўшыся ў халупу, каб не разбудзіць заснуўшага гаспадара, Фелім зняў вісячае на сцяне кабрыэсто, затым, вышаўшы зноў, акружыў ім сцены халупы.
Скончыўшы гэтую працэдуру, ён пераступіў парог свайго жылля, шэпчучы сам сабе:
— Нарэшце вось Фелім О‘Ніл зможа спаць спакойна, колькі-б там ні было гэтых гадзюк у Техасе.
Пасля гэтага ў халупе запанавала поўная цішыня. Зямляк святога Патрыка, не баючыся больш гадзюк, умомант заснуў, расцягнуўшыся на конскай скуры.
Некаторы час здавалася, што ўсе цешыліся начным адпачынкам, уключаючы Тару і злоўленага мустанга. Адзіна хто парушаў агульную цішыню, — гэта старая кабыла Стумпа, якая шчыпала сакавітую траву на начным пасбішчы.
Аднак, хутка выявілася, што стары паляўнічы не спаў. Замест таго каб ляжаць спакойна, ён варочаўся з боку на бок, як быццам нейкая неадчэпная думка пазбавіла яго сна. Скончылася гэта тым, што Стумп не вытрымаў, скінуў з сябе коўдру, сеў і нездаволена азірнуўся.
— Чорт-бы пабраў гэтага ірландскага дурня! — працадзіў ён праз зубы. — Сапсаваў мне сон, пракляты! Трэба было кінуць яго ў раку. Толькі з пашаны да яго гаспадара я гэтага не зрабіў. Напэўна, мне так і не ўдасца заснуць да раніцы.
Пры гэтых словах паляўнічы яшчэ раз закруціўся ў коўдру і лёг.
Аднак, заснуць яму не ўдалося. Ён зноў пачаў варочацца з боку на бок. Нарэшце, зноў сеў і зноў вылаяўся.
На адлегласці дваццаці футаў ад таго месца, дзе ён сядзеў, паляўнічы нечакана заўважыў гадзюку.
— Змяя! — шэптам сказаў ён, калі яго вочы спыніліся на паўзуне. — Цікава, што гэта за парода? Занадта вялікая для грымучай змяі. Не, гэта не яна. А-а, цяпер разумею. Гэта курачка[1] шукае яйкі. Ах ты, бестыя! І паўзе-ж проста на мяне.
У яго тоне не адчувалася спалоху.
Зеб Стумп ведаў, што змяя не перапаўзе цераз кабрыэсто і дакрануўшыся да яго, папаўзе назад, як ад вогненнай рысы.
Пад аховай гэтага магічнага круга паляўнічы мог спакойна сачыць за непрыяцелем, калі-б гэта была нават самая ядавітая змяя.
Але яна не была ядавітай. Гэта быў ўсяго толькі вуж, і прытым самы бяскрыўдны, з той разнавіднасці змей, якую народная фантазія наіўна ўзнагародзіла назвай «курачка».
На твары Зеба адлюстравалася цікаўнасць. Як толькі курачка падпаўзла да самага кабрыэсто і, крыху прыпадняўшы галаву, ткнулася проста ў вяроўку, яна адразу-ж павярнула і папаўзла назад.
Паляўнічы з цікаўнасцю сачыў за яе рухамі.
— Беднае стварэнне! Няхай сабе паўзе. Яна мне не вораг. Праўда, яна высмоктвае індычыя яйкі і гэтым скарачае індычы род, але-ж гэта яе адзіная ежа, і няма чаго мне на яе злавацца. Але на гэтага праклятага дурня я злосны. Што-б гэта прыдумаць яму ў пакаранне! Ёсць! Здорава прыдумаў!
Пры гэтых словах стары паляўнічы ўсхапіўся на ногі і кінуўся за адпаўзаючым вужам.
Хвіліна — і вуж звіваўся ў яго руках.
— Ну, містэр Фелім, — усклікнуў Зеб, — цяпер трымайся! Я напалохаю тваю баязлівую душу так, што ты не заснеш да самай раніцы. Ты для мяне гэта зробіш, курачка?
І паляўнічы накіраваўся да халупы. Ціхенька пракраўшыся ў яе, ён пусціў вужа ўнутр круга кабрыэсто, якім Фелім старанна абгарадзіў сваё жыллё.
Вярнуўшыся на сваю травяную пасцель, паляўнічы яшчэ раз нацягнуў коўдру і прамармытаў:
— Калі змяя на працягу поўгадзіны не ўспаўзе на гэтага ірландскага дурня, то ў такім выпадку Зеб Стумп дурань. Стой! Што гэта? Чорт пабяры, няўжо гэта ён?
У гэтую хвіліну ўзняўся такі страшэнны шум, які мог-бы разбудзіць усю ваколіцу на адлегласці некалькі міль.
Спачатку пачуўся чалавечы голас або, правільней, чалавечы крык, такі, які мог вырвацца толькі з глоткі Феліма О‘Ніл. Яму пачалі ўторыць жывёлы, і неўзабаве крыкі Феліма патанулі сярод дзікага хору галасоў, у якім сабачы брэх зліваўся з конскім храпеннем і ірзаннем.
— Што здарылася? — запытаў гаспадар, скочыўшы з ложка і накіроўваючыся да ахопленага жахам слугі. — Што за нячыстая сіла ўспала на цябе? Магчыма, табе прыснілася здань?
— О, містэр Морыс, гош за здань! Мяне пакусала змяя, яна прапаўзла па ўсім маім целе. Святы Патрык, я бедны, загінуўшы грэшнік! Я, напэўна, зараз памру.
— Пакусала змяя? Скажы, дзе-ж? — запытаў Морыс, наспех запальваючы святло. Разам з паляўнічым, які паспеў ужо апынуцца ў халупе, ён пачаў аглядаць цела Феліма.
— Я не бачу ніякіх адзнак укусаў, — прадаўжаў мустангер, пасля таго як ён старанна агледзеў усё цела слугі, паварочваючы яго ва ўсе бакі.
— Няма нават драпіны, — коратка абазваўся Стумп.
— Не ўкусіла? Гэта добра. Але яна поўзала па ўсім маім целе. Я і цяпер адчуваю холад ад яе.
— Ды ці праўда, што тут была змяя? — запытаў Морыс з сумненнем ў голасе. — Магчыма, табе ўсё гэта толькі прыснілася, Фелім?
— Які тут сон, містэр Морыс! Гэта была сапраўдная змяя. Я вас запэўняю, што гэта так.
— Магчыма, што і была змяя, — умяшаўся паляўнічы. — Давайце паглядзім, можа быць, мы яе знойдзем. Вакол вашага дома ляжыць вяроўка з конскага воласа. Як-жа гэта змяя магла перабрацца праз яе? Стой, вось яна.
Гаворачы гэта, паляўнічы паказаў на вугал, дзе, скруціўшыся кальцом, ляжала змяя.
— Ды гэта-ж усяго толькі вуж — курачка, — прадаўжаў Стумп. — Ён не больш небяспечны за голуба. Пакусаць вас ён не мог, але мы ўсёроўна з ім расправімся.
Сказаўшы гэта, паляўнічы схапіў вужа ў руку, падняў высока і кінуў аб зямлю. Вуж страціў здольнасць рухацца.
— Вось і ўсё, містэр Фелім, — сказаў Зеб, наступаючы змяі на галаву сваім цяжкім абцасам. — Цяпер кладзіцеся спакойна спаць і спіце да раніцы, змеі вас больш не будуць турбаваць.
Падштурхваючы нагою забітага вужа, Зеб Стумп вышаў з халупы, весела пасмейваючыся. Трэці раз расцягнуўся ён сваім вялікім целам на траве палянкі і на гэты раз, нарэшце, заснуў.
- ↑ У англійскім тэксце „chicken“ у даслоўным перакладзе — курачка. Гэта разнавіднасць вужоў распаўсюджана ў Паўночнай Амерыцы. Яны адрозніваюцца бяскрыўдным характарам. Жывяцца птушынымі яйкамі.