Наша Ніва (1906)/1910/26/Анёл
| ← Ліст | Анёл Апавяданьне Аўтар: Васіль Стафанік 1910 год Арыгінальная назва: Ангел (Зонечці) Пераклад: Рамуальд Зямкевіч |
Кацярынка → |
| Іншыя публікацыі: Анёл (Стафанік/Зямкевіч) |
Прапануем да спампаваньня!
Haпісаў Васіль Стэфанык.
Старая Тамашыха грэлася на прызбе проці сонца. Каля варот хадзілі людзі, але ніхто ані словам не адазваўся да бабы. "Слава Хрысту" - На векі вечные, — і толькі усяго на усё тэй гутаркі.
— Старога толькі вазьмі, ды закапай! Шкада гэтай лыжкі стравы, што зьесць, ды таго мейсца, што вылежыць на печы. Усім на прашкодзе, ніхто словам не адазвецца. Такі і не варта старому жыць, дый годзе!
Успомніліся ей словы старога Тамаша:
"Вось, чуеш, старая, мая галава наперадзі, а твая за маей зараз. А як маей не стане, дык твая нічога ужо не вартая. Абы толькі мяне аднаго дня пахавалі, на другі дзень ты ужо і не гаспадыня: як кутніца будзеш у хаце сваей".
— Ой стары, стары, вось, пакінуў ты мяне, бытцам ад венца уцёк. Лом ты быў: куды я, бывала, павярну цябе, туды ты і падаваўся, але усё-ж ткі за тваей галавой я гаспадыняй была. Была, ой... была...
Маркотна было старой, хоць сонца, як маці родная, грэло яе старые косьці.
— Ты думаеш, стары, што цябе спамінаюць тут? Каб мяне не было, то і сабака не забрэхаў бы па табе! Ох, цяперашніе дзеці —такіе дзеці, што ажно у пяты колець! Але ты дурны, — далібог, дурны! Трэба было набраць у банках грошэй, на вэксэлі, есьці добра, папіваць, ды жыць па панску. А мы зьбіралі абое, яйца на яешню шкадавалі, а цяпер лыжкі стравы зварыць некаму...
Старая закрыла твар далонямі, дый жалілася свайму старому Тамашу...
— Як бы ты, маці, вытрэсла апошні медзяк, тады-б страва была. А як ня можэш падняцца, то прападай на бульбе! Можэ-б дзеці табе купілі яблычкоў, ці булачку? Наешся, як раз!
Устала с прызбы ды пайшла на курэй глянуць.
— У старога, да душы, розум, як у дзіцяці. Накрыпала, надумала я столькі, што сорам самой перэд сонцам сьвятым! Яны-ж, бедные, сваіх дзяцей маюць і аб іх дбаці павінны. А ты, старая, маўчы і дыхай. Не дарма нехта выдумаў, што ў старога розум, як у дзіцяці...
Гэтак, сама з сабой гаворачы, Тамашыха ўвайшла ў абшырную хату. Атчыніла кубел і выбірала вопраткі. Перакладала, ці што не сплясьнело, ці моль не завелася.
— Усё ешча наша праца; ніткі дзіцячэй німа. Ўсяго мы на сьмерць назапасілі, усяго. Як памёр стары, толькі дошчак на дамавіну купіла. Ой, каб-жа мяне гэтак хораша хавалі! Людзі былі, і для людзей было. Яж цябе, стары, хораша хавала, па гаспадарску! Ніхто і ня піснуў, каб я чаго пашкадаваць мела.
Выняла чырвоные боты.
— Толькі адзін раз абутые. Нябошчык перад сьмерцю ешчэ, на кірмашы будучы, купіў іх. "Вось табе", — каже, — "Наста, каб ты на сьмерць мела: хто ведае, як дзеці цябе шанаваць будуць. Усё-ж ткі лепей мець свае. Каб толькі добры на нагу былі, а там Богу толькі ведама, ці я першы памру, ці ты!"
Заплакала баба.
— Не журыцеся, дзеткі, коштоў не нараблю, ешчэ вам пакіну. Памятаў стары аба мне. Каб так усе памяталі! Толькі ня дайце старой без грамніцы памерці. Як я старога па начах пілнавала, толькі адзін Бог ведае, але усё-ж ткі не сканаў без грамніцы.
На ісподзе кубла знайшла баба вузел з грашамі. Узяла ў рукі, села на зямлі і пачала лічыць.
— Ой, дзеткі, дзеткі! гадавала я вас, песьціла я вас, забаўляла! Бывала, бягу з мястэчка, колькі духу, а ў думках усё, што там яны робяць самі ў хаце? Дабегаю да лесу, а яны ідуць на перэймы, чуць па зямлі коцяцца. Пада мной ажно ногі дрыжаць, каб дамоў хутчэй, а яны абчэпяцца: сядзь, раздавай гасьцінцы ім. Пабяруць і ходу! Толькі нябошчыца Даця за мной ішла, а гэтые шэльмы, як вецер, лятуць у вёску...
Твар старой выгладзіўся і паласкавеў. Глянула на абразы. Там быў голы анёл, каторы трымаў у тоўстых руках дзьве чырвоные рожы.
— Ой ты, галыш, усё сьмяешся ты ешчэ са старой бабы. А, як же: састарэлася ўжо баба, а ты ўсё маладзенькі, усё ешчэ бабіну хату весяліш. Ой, дзетанька Божае, мінуў век, бытцам пугай хто ляснуў!
Баба аперлася аб зямлю рукамі і прыпамінала даўные часы.
— Юрачкі, пеўне, ешчэ на сьвеце не было, калі я яго купіла. Нейкі панок навешаў перад сенцамі столькі абразоў, што і на воз не забраў бы. Людзей сабралося, як на кірмашы. Быў там намалеваны зьвер страшны нейкі, што і ў казцы ніхто-б ня выдумаў. А нейкіе цары такіе страшные былі! Было ўселякаго дзіва. Паміж імі быў там і анёл, вось яго і купіла я. Ён так міла глядзеў на ўсіх, ды так рожу кожнаму падстаўляў, што толькі бяры! Дзе, дзе тое?... Гэтаж ужо век мінуў с таго часу...
— Бывало ў зімовые вечары нараблю с паперы галубкоў. Галоўкі пазалачу, пасрэбру крыльцы ды як адзену яго ў гэтые галубкі, то ён бытцам гуляе з імі...
Баба, задумаўшыся, забылася лічыць грошы. Дзержала іх у жмені і думкамі пабегла далёка, далёка...
— Ой, разлучымося, нябожа; мяне ўжо даўно ня будзе, а ты ўжо будзеш хату весяліць. Вось, і весь сьлед, які астанецца пасьля бабы, што жыла...
З украінскай мовы мовы перэклаў Р. Земкевіч.