Прага (Аверчанка)
| Прага Верш Аўтар: Аркадзь Аверчанка Пераклад: GiviZur |
Прапануем да спампаваньня!
Нядаўна я шпацыраваў у суправаджэнні свайго імпресаріо па вуліцах Прагі, пагружаны ў ціхае замілаванне.
— Аб, выдатная старая, мілая сэрцу кожнага мастака, — думаў я, — колькі стагоддзяў збірала ты свае каменныя скарбы і як ты раўніва беражэш іх, падобна скупому рыцару…
— Вельмі неблагі гарадок, — празаічна перабіў мае мары імпресаріо, — гэты чалавек з кніжкай тэатральных квіткоў замест сэрца і з ідэаламі, якія складаюцца ў хораша аддрукаванай афішы.
— Па стаўленні да Прагі вы маглі бы выяўляцца паважней, — сурова заўважыў я.
— Я захоплены Прагай. Чаго ж вам яшчэ трэба…
Я пасвятлеў.
— А-а, разумею. Вам падабаюцца гэтыя маляўнічыя шэрыя дрымотныя хаты, доўгі сон якіх…
— Пры чым тут хаты… Я захоплены тым, што тут няма гэтай ідыёцкай манеры — заляпляць чужыя афішы.
— Чорт ведае пра што вы кажаце! Якія афішы?!
— Звычайныя, тэатральныя. Я ведаў гарады, дзе толькі што налепіш афішу, як іншы імпресаріо ўжо збяжыць і наляпляе на вашу афішу сваю.
— Дурасці вы кажаце.
— Не-з, не дурасці. Ды вось вам наўздагад адна з шматлікіх гісторый. Прыехалі ў адзін горад два гастралёра і выпусцілі іх імпресаріо афішы. Выйшаў адзін імпресаріо пагуляць, палюбавацца на расклееныя афішы — зірк, — а яны ўжо запар залепленыя яго канкурэнтам… Пабег ён дадому, узяў новыя і пайшоў заляпляць афішы канкурэнта ўласнаручна. Толькі што скончыў, бачыць, ідзе канкурэнт з пачкам афіш пад мышкай і з вядром клею. Ходзіць і заляпляе толькі што налепленыя афішы. Пабег першы дадому за свежымі афішамі і давай аднаўляць свае парушаныя правы. Каля аднаго пункта абодва сышліся. Каштуюць моўчкі сябар каля сябра і лепяць. Адзін наляпляе, іншы скоса зірне на яго, ды на свежанькую афішу сваю і прылепіць. Паўгадзіны яны так ляпілі адна на іншую — прама пластовы пірог на сцяне атрымаўся!
— Чым жа скончылася? — спытаў я, не на жарт зацікаўлены.
— У першага афішы раней скончыліся. Паглядзеў ён на свае пустыя рукі, уздыхнуў, зняў пінжак, мазнул па ім пэндзлем і заляпіў пінжаком афішу канкурэнта. Пакрыўдзіўся той за такое парушэнне тэатральнай этыкі ды хоп беспиджачного пэндзлем да галавы…
— Забіў?!
— Не асабліва. Той два месяца ў лякарні праляжаў, а гэты два месяца ў турме праседзеў. Сенсацыйны працэс быў, але ў выніку абодва па добрым зборы сарвалі. Ведаеце, я запішу, каб не забыцца.
— Што запішаце?
— Што ў Празе такое добрае правіла — афішы не заляпляць. Прыеду ў Расею — у сябе ўвяду.
— Мне тут іншае падабаецца, — задуменна сказаў я. — Вельмі кахаюць тут даўніну і захоўваюць яе. Ёсць хаты, якія па пяцістах гадоў каштуюць і іх любоўна берагуць. А у нас у Расеі на даўніну глядзяць, як на старызну! Вярнуся да Расеі — буду прапагандаваць захаванне даўніны. Запішыце, каб не забыцца.
— Запішу. А потым тут добрая манера: пры піўных заводах ёсць такія садкі — даюць толькі піва на стол, а сасіскі і вяндліну наведвальнікі з сабой у паперцы прыносяць. У нас у Расеі гаспадар піўной за гэта велізарны скандал закаціў бы. Ды і наведвальнік лічыў бы моветоном і конна мяшчанствы — прыйсці ў рэстаран са сваімі прадуктамі. А бо — вельмі зручна. Запішу ў кніжку, каб не забыцца, і потым у Расеі ўвяду.
— А мне вось таксама падабаецца, што горад прачынаецца з світанкам і ў шэсць гадзін раніцы ўжо праца ў поўным ходу. Запісаць, а?..
— Запішыце.
— А сокалаў бачылі? Якія малайчыны! Трэніраваныя, бадзёрыя. Заўсёды з музыкай і публіка іх прывітае клікамі і апладысментамі. А наша руская моладзь… Я запішу, а?
— Запішыце. Дарэчы, вось трамвай ідзе. Ну-ка, хто спрытней ускочыць на ходу…
Я спажыў спрытны, чыста сакольскі, прыём і, як птушка, узляцеў на падножку трамвая. Імпресаріо — за мной.
Але… тут здарылася нешта незразумелае… хтосьці крыкнуў, хтосьці свіснуў, трамвай спыніўся, і малайцаваты паліцыянт ветліва паставіўся да мяне:
— З вас чатыры кроны.
— Так я іх кандуктару выплачу, — бадзёра запярэчыў я,
— Не, мне. Штраф. Нельга ўскокваць на ходу.
— А у нас у Расеі…
— Вось вы ў Расеі і скачыце.
Далей мы пайшлі пешшу.
— Запісаць? — спытаў прыціхлы імпресаріо.
— Наконт чаго?..
— А вось наконт скакання. Калі ў Расею вернемся, каб увесці.
— Гм… запішыце, мабыць, толькі мяльчэй… А вось на куце рускія газеты. Купіце. Цікава, каи пажывае Ленін.
Мы разгарнулі газеты і ўткнуліся ў іх носам з такой цікавасцю, быццам аб хваробе роднага бацькі чыталі.
— Жывы яшчэ!
— Жывы, але ўжо, як гаворыцца ні тата, ні мама не скажа.
Ззаду хтосьці далікатна крануў мяне за плячо.
Я азірнуўся.
— Даруйце чатыры кроны штрафу, — сказаў паліцэйскі.
— Завошта?!
— На вуліцы чытаць забароненае.
— Ды я і не чытаў.
— А што ж вы рабілі?
— Горача, я жадаў асобу выцерці газетай. Ведаеце, пры нашым уцякацкім становішчы, калі няма насовак…
— Абцірацца газетай, на якой свежая фарба! Тады я вас аштрафую за неахайнасць.
Я раззлаваўся.
— Паспрабуйце! У мяне родны дзядзька — Массарік.
— Не зайздрошчу яму, што ён мае такіх сваякоў.
— Ну і, наконт паліцыі яму таксама не павезла.
— Растлумачыцеся.
— Паслухайце, вы мяне лепш не затрымоўвайце. Я спяшаюся на сняданак да Бенешу і, калі спазнюся…
— Нічога. Вы яму пакажаце квітанцыю ў выплаце штрафу…
— Гэта вось такая квітанцыя? Магу я прачытаць, што вы ў ёй напісалі?
— Можаце!
Я яхідна ўсміхнуўся:
— Так, як жа я магу чытаць яе, калі вы самі кажаце, што на вуліцы чытаць забароненае.
Буйныя кроплі поту выступілі на сумленным паліцыянце ілбу.
— Тады даруйце за мной ва ўчастак — тамака ў зачыненым памяшканні і прачытаеце.
— Не турбуйцеся. Нате вашы чатыры кроны. Кланяйтеся вашаму начальніку паліцыі і, скажыце, што паміж намі ўсё кончана…
Мне нядаўна казалі, што пражская паліцыя адрозніваецца геніяльным мастацтвам адчыняць злачынствы і знаходзіць злачынцаў. Мне казалі, што за ўвесь час існавання паліцыі толькі адно злачынства засталося не адчыненым і не пакараным.
Зараз дадалося яшчэ іншае злачынства — не адчыненае і не пакаранае: калі мы зашлі за кут, я ўсёткі, озираючісь па баках, дачытаў газету на вуліцы.
Азмрочаны імпресаріо спытаў мяне:
— Гэта запісаць? Наконт чытання на вуліцы?
— Не трэба, — панура сказаў я. — Няма чаго псаваць запісную кніжку.
Р.S. Калі орган, у якім будзе надрукаваны гэты фельетон, апублікуе маё другое злачынства з газетай і паліцыя з'явіцца да мяне за штрафам — я запішу гэты штраф на рахунак рэдакцыі. Запісаць?