2. Prymiety čaławieka. Znajučy pryrodu čaławieka, jaho piać składnikaŭ, možam užo zhary skazać, što čaławiek maje ŭsie tyja prymiety, jakija nachodziacca ŭ niažywoj materyi (ziamli), raścinie, žywiolinie dyj za hetym widomym świetam u addziele ducha i łaski. — Čaławiek z ziamloj istnuje, z raścinaj — raście, z žywiolinaj adčuwaje zmysłami, z ducham paznaje i dumaje, z łaskaj abo pracuje, abo jej praciwicca. Ale tut nam chodzić nie ab toje, kab usie prymiety wyličać dy razhladać, ale kab uniać prymiety tak zwanyja specyfičnyja, heta znača, tolki čaławieku prysutnyja, a nie jakomu inšamu stwareńniu, prymiety, katorymi možam čaławieka adrožnić i wydzielić z inšych stwareńniaŭ. Woś takich hałoŭnych prymietaŭ čaławiečych možam naličyć prynamsi 4: maralnaść, relihija, nawuka, pastupowaść.
a) Pieršaj prymietaj čaławieka, jamu tolki adnamu prysutnaj, nidzie na świecie pasiarod nijakich tworaŭ Božych niawidanaj, jość pačućcio maralnaści, abo niemaralnaści čynaŭ čaławiečych. Maralnaść heta, ci niemaralnaść z swajho boku jość wynikam zdolnaści čaławieka adrožniwać toje, što jość złym, błahim, ad taho, što jość dobrym. — Niwodzien źwier, np. nijaki woŭk, zadušyŭšy biednamu čaławieku z wioski parasio, abo awiečku i zjeŭšy jaje nia čuje zhryzotaŭ sumleńnia, ležačy ŭ swa-
