Якуб Колас. Вільна, 1910 год. 128 страніц, цэна 30 кап.
Працоўнікоў на народнай ніве прыбывае, с пад згрэбнай кашулі вырываюцца ўсё новые песьні, новые думкі. Сыны забітаго, загнанаго народа аддаюць сваім братом свае найлепшые думкі, бо: „трудна з імі жыць замкнута“, „яны хочуць выбіцца на сьвет“.—
Вось, мы дачакаліся „Песьней жальбы“ Якуба Коласа. Ня новае гэта імя для нас, не раз на страніцах „Нашай Нівы“ гаварыў да нас Колас. Ён будзіў у нас веру ў будучыну, або сумна пеяў аб тым, як жывем цяпер. Чуў ён стогн набалеўшай душы, пеяў аб тым, што чуў і перажыў.
Верш Коласа адзначаецца прастатой, мысьль сваю выказывае ён каротка, ясна. У вершах відаць мужыцкую гордасьць, у творах усюды чуваць любоў да роднай зямлі. Колас кажэ:
|
«Я не знаю, я не знаю, |
Колас; як народны вучыцель вышоўшый з мужыцкай хаты блізкі сермяжнаму люду, косьць с косьці яго; і ў момэнт, калі апісывае нам родные абразы, ён стаецца артыстам, зросшымся з прыродай. Мы гэта бачым у яго творы «Жніво», пасьвячоным вясковым працоўніцам: тут бачым сьмелай рукой кінутые абразы, кожын закончаны, і ўсе разам гармонійна зліваюцца яны у жніво.—Гэта не жніво на буйных землях Украйны, ні на хутарох Літвы, гэта беларускае, мужыцкае поле, на каторым
|
«рэдкае збожэ, травы палавіна, |
і на тое поле:
|
«Выйшлі на поле, вось, жнеі с серпамі, |
Ціха, ціха на тэй ніве, німа нават кусьціка рэдкай цені», толькі ў калысцы чуцен плач дзіцячы.
Або гляньмо на вершы Коласа «Вёска»: хто бачыў нашу вëску, хто з ёй пазнаёміўся, для таго твор Коласа адразу прыпомніць яе, той думкамі перэнясецца пад родные стрэхі, збліжыцца да тэй беднаты, якая там пануе, і задумаецца над ёй, і з грудзей вырвецца тое самае, што высказаў наш паэт:
|
«Што-ж? Сьцяліся туман, |
І усёж такі песьняр з верай і надзеей пяе, і то ня голасам загнанаго нявольніка, але чэлавека-ваякі:
