Старонка:Архіп і Лявонка (1910).pdf/15

Гэта старонка не была вычытаная

Апасьля разставіў шырока ногі, вытрашчыў на іх свае вялікіе бытцам шкляные вочы, ды ўсё моўчкі чэсаўся.

Лявонка прытна глядзеў на яго, дзед міргаў сваімі старымі сьлепнямі, а казак маўчаў, высалупіў толькі язык, ды ўсё стараўся ім злавіць кончык вуса свайго. А злавіўшы — жваў яго ды ізноў выпіхаў з губы сваей. Наканец такі надумаўся і буркнуў ляніва:

— Ну… пойдземо у зборню.

— Чаго? — атклікнуўся неспакойна дзед.

Лявонка так увесь і затросся.

— Трэба… Прыказано. Ну!

Павярнуў ды маніўся ўжо ісьці, але як аглянуўся і убачыў. што яны з мейсца нават не кратаюцца, гукнуў сярдзіта:

— Ну, чаго чэкаеце?!

Тады дзед і Лявонка шыбка ўсталі і пайшлі за ім.

Лявонка паглядываў на дзеда і, прыкмеціўшы, што губа і рукі яго неяк трасуцца і што шукае нешта за пазухай, адразу уцяміў, што дзед напэўна ізноў правініўся, як гэта ўжо калісь было. Стало яму страшна, адразу ўспомніў усю тую бяду… Тады дзед сцягнуў з двара бялізну, але тут жэ яго і злавілі. Крывілі, лаялі, нават білі, а пасьля, хоць ночка стаяла, выгналі іх з станіцы. А ноч была гэткая цёмная… Начэвалі яны нейдзе на пяску ля самога мора. А морэ тады цэльную ночку дужа страшна плёскало, і вада з гэткай сілай набегала на бераг, што аж пясок скрыпеў… Дзед усю ноч маліўся, зваў сябе злодзеем і прасіў Бога дараваць яму гэтае зладзейства, не караць ешчэ…

— Лявонка…

Дзед штурхнуў хлопца пад бок; той аглянуўся. Твар дзеда зрабіўся неяк шэрым, нос выцягнуўся, а губа дрыжала.

Казак ішоў у перадзі, курыў люльку, збіваў палкай галоўкі пападаўшагося зельля і зусім на іх не глядзеў.

— На, бяры!… кінь… у крапіву… апрыкмець, куды кінеш… каб апасьля ўзяць… — ледзь чутно прашэптаў дзед, шчыльна прысунуўся к хлопчыку і ткнуў яму ў руку нейкі чырвоны камок.

Лявонцы аж мароз прабег пад скурай. Падсунуўся блізенька к плоту, дзе расла вісока крапіва, і, паглядываючы на шырокіе плечы казака, выцягнуў руку ды кінуў у крапіву тую шмаціну… Кінуў і самлеў.

Шмаціна, як падала, шырока развярнулася, і пабачыў тады Лявонка сіненькую с кветкамі хустачку, а за ёй бытцам угледзіў усю у сьлезах маленькую дзяўчынку. Стаяла