Зруйнуем мы яго дашчэнту там і тут,
Хоць гэта дасца нам і цяжка і балюча[1].
I, нарэшце, вера ў канчатковую перамогу рэволюцыі:
Край новы узрасьце тады на бураломе —
Машыны будзе век, ня трэба будзе конь,
Бляск электрычаства там хмара не заслоніць,
Людзкое будзе ўсё: зямля, вада, агонь...[2]
У гэтым апошнім і выяўляецца той ідэал, якога не заўважыў Карскі. Гэта той маяк, які стаіць на чырвонай дарозе і шлях да якога праз змаганьне і працу.
Поруч з гэтымі настроямі знаходзяць адбітак у песьнях Чарота настроі другога парадку, настроі нуды. Але гэта нуда ад імклівасьці да шырыні, нуда, якая родзіць імкненьне да няспыннай працы і змаганьня:
Эх, хлопцы, жыцьцё разудалае,
Толькі сэрца вось ные праклятае...
бо...
...Вось бяда, што балота наўкола сяла,
Селі–б у чоўні... на хвалях — гайда!
Увесь–бы сьвет аплылі, была–ні–была,
Мо–б зусім запрапала нуда![3]
Ды апроч балота —
Крыжы стаяць — пакуты знак.
Там ціха сьпяць байцы за волю...
Мільёны дзетак–небарак
Там між магіл шукаюць долі...[4]
Вось галоўны куток жыцьця і настрояў, які адбіўся ў творчасьці Чарота. Бядняцкая Беларусь, убогая вёска, працоўны бядняк–селянін, яго жыцьцё ў коле змаганьня і працы, само змаганьне і рэволюцыйныя настроі — вось той круг чаротаўскай рачавістасьці, які выяўляецца на фоне асноўнае тэмы — соцыяльнага і нацыянальнага разьняволеньня.
V
Перад намі, такім чынам, прашлі асноўныя моманты мастацкай працы Чарота — крыніцы яго творчасьці, прыёмы, пры дапамозе якіх ён успрынятае ад жыцьця ператварыў у вобразы,
