рэчы рухомыя і нярухомыя і даўгі. Гэты тэрмін пераходзіць у права лі' тоўскай эпохі[1].
Праўда, прывілеі беларускіх зямель XV—XVI ст. ст. ведаюць тэрмін „безадщина“—вытворны ад „задница" і тэрмін „отмѣрщина". Па тлумачэньню проф. Ясінскага, „отмѣрщина"—гэта маёмасьць, якая асталася пасьля спадчынадавальніка, які ня меў законных насьледнікаў, а „безадщина“— маёмасьць, якая засталася зусім без насьледнікаў, г.зн. зусім безгаспадарная [2]. Лёс гэтай апошняй быў не аднолькавы па земскіх прывілеях. Так, па прывілеях Віцебскаму, Полацкаму і Смаленскаму вял. князь ня мае права на вымарачаную маёмасьць:
„и въ отмерщины не вступатися"[3].
Такі парадак супроцьлежны асновам Рускай Праўды, згодна якіх маёмасьць зьмёршых ідзе князю (Кар., 103, 104). Асновы Рускай Праўды знаходзяць свой працяг у прывілеі Кіеўскай зямлі:
„а будетъ пустый человѣкъ ни дѣтей, а ни племени: ино на нас тое имѣнье“[4].
V. Прывілеі Віцебскі і Полацкі зьмяшчаюць зусім аналёгічныя пастановы аб тым, што суд па крымінальных справах не павінен адбывацца за межамі зямлі, за выключэньнем таго выпадку, калі бакі ўстанаўлялі дабраахвотную падсуднасьць у якім заўгодна месцы:
„А который Полочанинъ имѣтъ намъ о чемь жаловатися о насильи на Полочанина жъ, пріѣховши въ Литву один, безъ истца: намъ зь Литвы дѣцкого не слати, писати намъ листъ къ воеводѣ нашому, хотя бы о смертной винѣ[5].
Карэньні гэтай пастановы знаходзім у Смаленскім Дагаворы, які таксама абвяшчае, што суд зьдзяйсьняецца толькі ў сваёй зямлі, але падсуднасьць можа быць зьменена па згодзе бакоў:
„Роусиноу не звати Латинеского на многа князя соудъ, лише предъ Смольнеского князя аже самъ въсхочете тъ ть идеть. Тако Латинескому не звати Роусина на иныи соудъ, лише оу Ригоу и на Гочкым берего“ (арт. 28).
- ↑ Дагавор 1229 г. „а оумрете не заплятивъ, а кто емлеть его остатькъ, томоу платити Немчиноу" (арт. 12). Судебнік Казіміра 1468 г. "а будеть, ли въ дому статковъ татя того и он домовыми статкы плати" (арт. 4). Смаленскі Прывілей: „а хто отходя зь сего свѣта кому прикажеть свой статокъ, того нерушити". Лит. Ст., 1529, 5, 17: ня маюць права адпісваць "в чужую моц застовлены, то ест тот, кого бы кому выдано съ его статки".
- ↑ Ясинский, паказ. творы, стар. 172, увага 307.
- ↑ Ясинский, паказ. творы, стар. 170.
- ↑ Ib., стар. 121.
- ↑ Ib., стар. 121.
