„яно чого не бывало за предковъ нашихъ, а ни за отца нашого, короля его милости, иж бы ся хто о земскихь делехъ и провехъ мелъ отзывати до отца светого папежа. И того нового обычая, што передь тымъ здавна не бывало в панстве нашомъ, жодною мерою не хотели есмо допускати"[1].
І сапраўды, гэтага старога звычаю суд прытрымліваецца і пазьней. Так, каля 1509 году, у часе судовага разгляду па справе паміж п. Пятром і п. Юрым, ваяводзічам віленскім, аб трэцяй частцы маёнтку, апісанага п. Пятру п. Войцехам Кучуковічам, п. Пётр „зь великою пильностью" прасіў у гаспадара дазволу перанесьці гэту справу на духоўны суд. П. Юры таксама згаджаўся на гэта, хоць адважваўся на гэта пры згодзе гаспадара: „естли бы то не было напротивку права его милости". Пасьля гэтага бакі разам зьвярнуліся з просьбай да гаспадара. Гаспадар прызнаў, што па агульнаму правілу няможна „што ся тычеть земьского права о именье нерухомыхъ речей допустити съ права его милости въ духовный судъ". Аднак, у выглядзе выключэньня, „зъ особливое ласки своее, на ихъ обоихъ жаданье" дазволіў ім перанесьці справу ў духоўны суд. І тут-жа было абумоўлена, што гэты выпадак ня можа быць прэцэдэнтам на будучыну:
„А впередъ, што ся тычеть о именье и нерухомыхъ речей, его милость жодному подданному своему таковыхь речей сь своего суда не маеть до духовного права допускати"[2].
Агульная норма звычаёвага права аб лёсе пасагу пасьля бязьдзетнай жонкі выяўлена ў успамянутай вышэй справе п. Гаштольда з п. Янам Радзівілам:
„и не только у великомъ князстве, але и в коруне Польской есть такой обычай: „коли девка будет выдана замужъ, а вмреть детей не маючы, тогды тотъ посагъ, который будетъ за нею данъ, маеть за ся отданъ быти в тотъ же дом, с которого дому тая девка будеть выдана"[3].
Сапраўды, на падставе гэтай нормы разьвязваюцца адпаведныя справы як у беларускіх, так і украінскіх землях. Так, у 1496 годзе па справе земяніна валынскага Андрэя Ціраковіча і сястрэнця яго (зяця) аб дварышчы Давыдоўскім, гаспадарскі суд пастанавіў:
„Коли тая сестра ихъ, за нимъ будучы, а детей съ нимъ не мела, не могла отчыны ихъ мужу своему записывати от нихъ ближних".[4]
