леным ідэямі паўстаньня, як ідэямі вызваленьня айчыны. Неэтычная душа яго ды ўзрост (яму было ў час паўстаньня 22 гады) маглі толькі спрыяць гэтаму.
Таму мы й бачым, што Ф. Багушэвіч сваю беларускую чыннасьць абагаціў соцыяльнымі мотывамі, што беларуская інтэлігенцыя яго часу цікавілася соцыяльным пытаньнем ня менш, чым нацыянальным. Уся літаратурная творчасьць Ф . Багушэвіча прасякнута гэтага зьместу мотывамі. Стан беларускага сялянства займае поэту вельмі крэпка, і ён у сваіх творах аддае яму галоўную ўвагу.
Аднак, і Ф. Багушэвіч не паказаў дарогі, ідучы якою можна зьняць соцыяльны прыгон з плеч сялянства. У яго творах не знайсьці прызыву да вызваленьня, хоць-бы ў сымболічным выглядзе ці ў алегорычных сказах. Вядома, цяжкія цэнзурныя ўмовы панаваўшай рэакцыі не дазволілі угледзець сьвет гэткім творам. Але дагэтуль ня знойдзена яго хоцьбы ненадрукаваных твораў бадзёрага характару. У гэтым сэнсе гэроічнасьць расійскіх народавольцаў не знашла ў сабе столькі сілы, каб уплыць на Ф. Багушэвіча, каб разарваць рэштку сэнтымэнтальнасьці, набытае ў абставінах шляхецкае псыхолёгіі. Дзякуючы гэтаму, Ф. Багушэвіч сілу протэсту супроць соцыяльнага наладу і політычна-нацыянальнага прыгону ўлажыў у выкупленьне адмоўных бакоў сялянскага жыцьця. Ён выключна праз сілу абурэньня думаў падняць пачуцьцё помсты, таксама, як выключна гарачым патэтычным воклічам да любасьці, да захаваньня свае беларускае мовы—ён падгострываў нацыянальны момант у сваёй чыннасьці.
Гэткім чынам, Ф. Багушэвіч і сучасная яму беларуская інтэлігенцыя ў лепшым выпадку была толькі народніцкай. Рэволюцыйнай адзнакі яна не насіла, і калі шчырэй аддавалася беларускай нацыянальнай справе, то гэта было таму, што ўмовы часу не маглі абмежавацца заданьнямі папярэдняга пакаленьня. Шляхецкае-ж пахаджэньне яе ўсё яшчэ давала сябе адчуваць, не дазваляючы канчаткова зьліцца з гушчамі і поўнасьцю адбіць іх жаданьні. Загэтым і Багушэвічава пакаленьне беларускае інтэлігенцыі зьяўляецца ня больш ня менш, як папраўленым з боку дэмократызму выданьнем тае-ж дробна-шляхецкае інтэлігенцыі. У гэтае інтэлігенцыі не знашлося нават і гэтулькі радыкалізму, каб усвоіць цалкам ідэі К. Каліноўскага. І толькі круцей павярнула да гэтага інтэлігенцыя 90-х гадоў мінулага стагодзьдзя. Гэтая апошняя ў большасьці сваёй паходзіла таксама або ад заможнага сялянства і толькі частка надыходзіла з так званых розначынцаў. Па профэсіі кадры яе напаўняла студэнцтва, галоўным чынам, Пецярбурскага, Маскоўскага і Юр'еўскага унівэрсытэтаў, Александрыйскага сельскагаспадарчага інстытуту і інш., профэсарства, журналіста, дактары, агрономы. З пасланцоў сялянства былі адзінкі, якія не характарызавалі эпохі і ня мелі заметнага ўплыву на агульную масу.
