Старонка:Беларускі правапіс (1925).pdf/59

Гэта старонка не была вычытаная

Таксама ў месным склоне будзе і ў іменьніках адзіночнага ліку, што канчаюцца ў назоўным склоне на й (гай—у гаі, Дунай—на Дунаі, рай—у раі, салавей—пры салаўі, верабей—пры вераб’і).

Практыкаваньне 33. Паліўся срэбрам сьпеў прыгожы ў далёкай сіняй вышыне. Цэлы гай старасьвецкіх дубоў раскінуўся па беразе рэчкі. Ціха месяц адзінокі ходзіць у небе над зямлёй. Усё зьмяшалася ў тумане. Толькі на лузе блішчыць яшчэ сьнег і лёд. На злодзеі шапка гарыць. Бяда не па лесе, а па людзях ходзіць. Дзесятая вада на кісялі. Над збожжам убогім вецер гуляе на волі. У белым сьнезе маладняк. Ходзяць па полі ў задуме мужчыны. Моцна хлопец занудзіўся па бацьку, па маме. На старасьці дзьве радасьці. Пад стольлю ў павуціне б’ецца муха-сіраціна. На гальлі старога дуба было буслава гняздо. Кветка красуе на грунце ўбогім. Сьвежая магіла выкапана ў доле. Узімку ў лесе й на полі шмат менш птушак і зьвяроў. Салавейка жыў у зялёным гаі. Зябнуць вербы на марозе. Ходзіць шум па лесе. Пастушкі сядзелі пры агні. У родным краі ёсьць крыніца жывой вады. Каня водзяць на вобраці. Многа смутку ў песьні гэтай. Быў на кані і пад канём. На дварэ было цёмна, як у скляпеньні. Па сіняй раўніне за хмаркаю хмарка плыве. У хаце сьвяцілася газьніца.

Правіла 33. Іменьнікі з асноваю на ж, ш, ч, ц, р, а ў жаночым родзе і на н, у месным склоне канчаюцца на ы (на нажы, у кашы, на абручы, у бары, на тапары; на плячы, на вогнішчы, на сонцы, на сэрцы, у дабры, на моры; на дзяжы, на душы, на печы, на гары, на вуліцы, на лаўцы, пры матцы, у шапцы).

Але калі іменьнік з асноваю на ж, ш, ч, ц і р азначае асобу, чалавека мужч. роду, то ў месным склоне будзе у (пры мужу, пры Лукашу, пры Багдановічу, пры Грыгору, пры купцу, немцу, кітайцу, але — пры дачцы, пры сястры і г. д.).

У месным склоне таксама будзе у, калі іменьнікі мужч. й ніякага роду маюць аснову на н (на суку, у Менску, у Слуцку, пры чалавеку; на воку, на веку, аб воўку).