Старонка:Беларускі правапіс (1925).pdf/60

Гэта старонка была вычытаная

Увага. 1) Іменьнікі жаночага роду з асноваю на к, калі націск прыходзіцца на канчатак, у месным і давальным склоне маюць э (на руцэ, у руцэ, на рацэ, у рацэ. Рыба ў рацэ, да ня ў руцэ).
Здараецца й мужч. род з асноваю на р у месным склоне з канчаткам э (на дварэ, у дварэ).
2) Іменьнікі жаноч. роду адзіночн. ліку з гартаннаю (задня-нёбнаю) асновай у давальным і месным склоне зьмякчаюць г на з, кц, хс (нага—назе—на назе, шапка—шапцы—у шапцы, саха—сасе—на сасе), прычым, іменьнікі жаноч. роду адзіночн. ліку ў давальным і месным склоне заўсёды маюць аднолькавы канчатак (зямлі, на зямлі; галаве, на галаве; гары, на гары).
3) Іменьнікі мужч. й ніякага роду ў месным склоне таксама могуць зьмякчаць сваю гартанную аснову, але не заўсёды (у страху—у страсе, на парогу—на парозе; у вуху—у вусе, на воку—на воцы і г. д.).

Практыкаваньне 34. Ярка, на камінку смольны корч палае. Бацька на калодцы лапаць выплятае. Птушка сядзела на суку. На гасьцінцы рос стары беразьняк. І на сонцы ёсьць плямы. Нудна на сэрцы. Маладзенькая травіца блішчыць на сонцы. У ціхую пагоду хораша на моры. Па возеры плавалі гусі й качкі. Вада ў моры горка-салоная. Марскія стварэньні й расьліны ў рэчцы ці ў возеры жыць ня могуць. Ката ў мяшку ня купляюць. Будзе кірмаш і на нашай вуліцы. На вяку ўсяго нажывеш. Шкадлівай кошцы хвост уцінаюць. На сваім сьметніку й певень сьмелы. На ўзгорку былі сялянскія могілкі. Ня кукуй ты, шэрая зязюля, сумным гукам у бары! Сірату пакінулі жыць пры купцу. Рана была на пальцы. Агонь разлажылі на леташнім вогнішчы. Блішчалі зоры ў нябесным прасторы. Не адзін Гаўрылка, што ў Полацку. Старой бабцы хораша і ў шапцы. Пры цару была паншчына. А воўку памоўка, а воўк тут. Быць бычку на лычку, а кароўцы на вяроўцы. На пажарышчы часова стаяла новая будова. У канцы грэблі шумяць вербы. За сялом, у полі, у жоўценькім пясочку пахавала маці маладую дочку. Ня было ўцехі ў мацярынскім горы. На абшары тым шырокім прыгожа нівы красавалі.

Правіла 34. Склонавыя канчаткі йменьнікаў звычайна падлягаюць аканьню. Напрыклад: 1) формы роднага склону множн. ліку ўсіх трох радоў