На дарозе — два мерцьвякі, — адзін у шэра-блакітным, — другі ў звычайнай сялянскай вопратцы…
А над ім — схіліўся нейкі стары…
Схіліўся і ціха плача.
Альфрэд Кляйн моўчкі сядае ў фурманку і гучна — цукае коняй пугаю. …Плыве маладзік, льле сваё срэбра на сьнежную бель зямлі… … Плыве маладзік павольна, паважна… … Плыве маладзік, плыве час, плывуць гадзіны, плыве ноч, зьнікае маладзік, і вызваленая ад пут цемры зямля ўсходнім сваім краем урачыста апускаецца перад чырвона-барвістым ранішнім сонцам…
■
Ідзе час, ідуць ночы, ідуць дні, тыдні, месяцы…
А на захадзе — па чыгунках, на шашох, па шляхох ідуць цягнікі, аўтомобілі, людзі і фурманкі.
Людзі, фурманкі, — ідуць з захаду на ўсход.
Аўтомобілі, гарматы, цягнікі — ідуць з усходу на захад.
Ідуць і не вяртаюцца…
Вайна — вар‘яцтва, і згода, — часам, вар‘яцтва!
Вайна — бязглузьдзіца, і згода, — часам, бязглузьдзіца!
Вайна — рабунак, і згода, — часам, рабунак.
З усходу на захад ідуць аўтомобілі, гарматы, цягнікі. Нямеччына аддае хаўрусьнікам — мільёны вінтовак, сотні тысяч кулямётаў, тысячы гармат, дзесяткі тысяч аўтомобіляў, вагонаў, паравікоў…
