Што было сьпярша, што потым? — Нямаведама… Кале было тое страшэннае, быў Рэймс, было Ізонцо, быў Вэрдэн, была Коўна… І кожны раз — была думка: „Хутка канец… вось — яшчэ толькі гэты наступ“… Час ішоў — час сьмяяўся, — а людзі — зьбянтэжаныя, недалужныя, мізэрныя, няўцямныя, паслухмяныя, — хадзілі, беглі, езьдзілі, елі, пілі, галадавалі. гаравалі, і… старанна зьнішчалі адзін аднаго…
■
… Заходні фронт…
… Лётарынгія…
… „Варта на Рэйне“…
Шалее вайна, шалеюць людзі, шалеюць гарматы…
… Рвуцца з усіх бакоў набоі. Фантастычным казачным конікам стракоча кулямёт. Коратка, суха плююцца бомбакіды…
Альфрэд у акопе…
Ёкат, лязгатаньне…
Раптам — крык…
— Яны ідуць!
… Ідуць!..
— Ага — французы робяць атаку… — думае Альфрэд…
— Нічога: — хутка наш наступ, — тады, канеў!..
Францускія гарматы спынілі страляніну.
Гаўптман фон-Орфайген нешта крычыць, але яго ніхто ня чуе.
Альфрэд высоўваецца крыху з-за бруствэра.
