- 137 Нямеччыне 35%, а у Англіі - ўсяго 12%).
Ужыцьцё зямлі (рыс. 73)
Значная часьць зямлі ў Беларусі ляжыць і зycім бяз усякага ўжытку, - гэтa бaлоты, пяшчaныя выдмы, a гэтак сама й прасторы, занятыя вазёрамі й рэкамі. Ўсіх такіх няўжыткаў каля 4 міліёнаў дзесяцін. Праўда, значную частку гэтых земляў можна было-б выкарыстаць, абсушыўшы бaлоты, пасеяўшы лес на пяскох, ды завёўшы добрую рыбную гаспадарку на вазёрах. Але пакуль што - ад іх карысьці ніякае.
Яшчэ большы прастор занялі лясы і гаі. Трэба лічыць, што іх ёсьць каля 10 міліёнаў дзесяцін . З лесу нашая гаспадарка мае вялікую падмогу. Гаспадарка бяз грошай, без капіталу ня можа паляпшацца. Вось гэты капітал даюць лясы, якія патрабуюць ад гаспадара самых малых на сябе затратаў і даюць чысты зыск. Хто мае свой лёс, зарабляе на продажы, хто лесу нямае, наймаецца па работу, зарабляе сваей мазольнаю працаю ў лесе.
Разам лясы і няўжыткі займаюць бязмалага палову ўсяго прастору Беларусі. Значыцца, пад гаспадарку застаецца крыху паловы ўсяе зямлі, каля 16 міліёнаў дзесяцін .
З гэтага ліку прымерна трэцяя частка - пад сенажацямі Найбольш сенажацяў ёсьць на прасторах Палескае нізіны. Тамака яны займаюць безканечныя даліны рэкаў і падсушаныя і расьцярэбленыя бaлоты. З усіх сенажацяў Беларусі накошуецца і 300 міліёнаў пудоў сена. Дзесяціна сенажаці даець у нас небагата, - ўсяго каля 60 пудоў сена (3 - 4 вазы - калясьнікі).
Па прастору сенажацяў Беларусь можа лічыцца багацейшаю за ўсе суседнія з ею краі, асабліва на усходзе Эўропы. Калі прыняць пад увагу, што пасьля асушэньня шмат балотаў абярнулася-б у сенажаці, ды што скаціна мае пашу яшчэ ў вялізарных нашых лясох, трэба прызнаць, што ў Беларусі выключна добрыя варункі для гадоўлі скаціны.
Ворнае зямлі ў Беларусі каля 11 міліёнаў дзесяцін .
Рыс. 73. Ужыццё зямлі ў Беларусі
Дворная і вясковая гаспадарка. Накшая гаспадарка ў дварох, накшая ў вёсках. Вясковы гаспадар мае некалькі дзесяцінаў зямлі і працуе на ей сам з сям'ёю. Ў двары зямлі некалькі сотняў, а то й тысячаў дзесяцін. Гаспадар двара сам не працуе на полі; за яго працуюць найміты - парабкі.
Вясковаму гаспадару трудна пракарміцца з сваго кавалку зямлі. З усіх сіл стараецца селянін, каб павялічыць свой палетак: расьцярэблюе пасекі, хмызьнякі й бaлоты, ні аднаму кавалку зямлі ня дасьць гуляць. Лесу вясковы гаспадар па большай часьці ня мае; калі й меў, дык упатрэбіў.
У двары хлеба хапае. Лепшую зямлю гаспадар гарэ, горшую запускае пад
