цягнецца на захад аж да р. Мухаўца, прытыкаючыся там да Падляскае раўніны. Загародзьдзе на ўсім яго досіць вялікім прасторы не перасякае ні адна значная рэчка, так сама й балотаў спатыкаецца вельмі мала, і то найбольш па краёх Загародзьдзя, за Пінаю і Каралеўскім каналам. Грунты Загародзьдзя гляістыя, ўраджайныя. Жыхары жывуць густа й багата, і займаюцца найбольш земляробствам. Лясы ў Загародзьдзі павысяканыя, засталося іх вельмі мала (каля 15%); за тое вельмі многа сенажацяў, — як нідзе ў Беларусі. Гэта дазваляе гаспадаром прымаць шмат скаціны й сьвіньняў.
Паўночна — ўсходнюю частку Піншчыны займаюць безканечныя пушчы і непраходныя балоты Палесься, якія адгэтуль пераходзяць у Мазырскі павет і цягнуцца далека на ўсход. З гэтаю часткаю Піншчыны аднародная паўднёвая часьціна Слонімскага павету і паўднёва — заходні край Слуцкага. Ў Слонімскім павеце пачынаецца паяс аграмадных балотаў паўночнага Палесься, аб якім мы ўжо казалі. У Пінскім павеце ляжыць якраз балота Качайла і таксама пачынаецца балота Грычына. — У лясох тут вельмі многа ўсялякага зьвяр’я й дзічыны. Жыхары займаюцца ляснымі промысламі, паляваньнем, гадоўляй скаціны і інш. Край гэты, у якім так многа прыроднага багацьця, зусім рэдка заселены: на вялізарным прасторы налічуюць усяго некалькі дзесяткаў вёсак. А ўздоўж берагу Прыпяці, на ўсход ад Пінску, на дзесяткі вёрст цягнуцца зусім бязьлюдныя балотныя прасторы.
Клімат Піншчыны належыць да найцяплейшых і найлагаднейшых у Беларусі. Гадавая тэмпэратура Пінску +6,8, зіма бывае кароткая, мягкая; цягнецца яна менш 3-х месяцаў.
У гэты час, калі замярзаюць рэкі й балоты, ўсходняя і паўднёвая Піншчына аджывае. Па лёдзе пракладаюдца простыя дарогі, па якіх легка трапіць у суседняе мястэчка і ў самы Пінск жыхарам якое небудзь адрэзанае балотамі ад сьвету вёскі. Узімку найбольш аджывае тут і гандлёвае жыцьцё.
Піншчына вельмі багатая на вадзяныя шляхі. Прыпяць, Стаход, Стыр, Гарынь, Ясельда, Піна — судаходныя рэкі. А Каралеўскі і Агінскі каналы злучаюць іх з басэйнамі Віслы й Нёмна. Істнуе яшчэ цэлы рад дробных каналаў, якія злучаюць глухія палескія вазёры з большымі рэкамі ды служаць для сплаву. Апроч таго цераз усю краіну праходзіць Палеская чыгунка з Берасьця — на Гомель і другая, што йдзець па ўсходняй Піншчыне з Вільні — на Лунінец і Роўнае. Гэтыя чыгункі мяйсцамі праведзеныя цераз непраходныя балоты, дзе-ня-дзе навет ідуць па дрыгве. Значэньне іхняе для Палесься і цяпер вялізарнае, а з часам пэўне-ж яшчэ пабольшае.
У большей часьці Піншчыны, а ласьне ў Загародзьдзі і ў Зарэччы, жывуць пінчукі, аб якіх мы ўжо казалі вышэй (стр. 126).
У Піншчыне ёсьць шмат дробных мястэчак, населеных рамесьнікамі. Таксама й вясковае насяленьне апроч гаспадаркі займаецца шмат-дзе хатнімі рамёсламі. Напр. — у м-ку Горадн е шмат ганчароў, а ў Пагосьце — ткачоў.
Важнейшыя мяйсцовасьці Пінск (рыс. 133) — старое дрыгвіцкае места, пабудазанае ў дагістарычныя часы, — высіцца на левым беразе Піны над аграмаднымі нізінамі Зарэчча. У XIII в. быў ён сталіцаю значнага вудзельнага князьства, пасьля, разам з усёю Беларусяю, ўвыйшоў у склад Літвы. Да правядзеньня чыгункі Пінская прыстань мела надзвычайна важнае значэньне.
