V. Ігнат Грынявіцкі і яго беларускае народніцтва.
Кастусь Каліноўскі, як мы ўжо бачылі, быў першы рэволюцыйна-народны барацьбіт за беларускае палітычнае вызваленьне, быў першы беларускі палітычны романтык, першы беларускі народнік. Гэткім ён быў ня толькі дзеля сваіх асабістых духовых вартасьцяў, якімі сапраўды быў багата абдараны, але спрыялі яму такім стацца так-жа ідэовыя палітычна-соцыяльныя кірункі, якія тады панавалі ў Эўропе і якія такім ці іншым спосабам даходзілі да Беларусі, а такжа спрыяла гэтаму соцыяльнае палажэньне самога Каліноўскага. Дасягнуць аднак яму — хоць часткова — яго вялікага ідэалу незалежнасьці Літвы і Беларусі не удалося. Сіла маскоўская перамагла Каліноўскага і павесіла на шыбеніцы. Але праца яго дарма не прапала. Зярняты вольнасьці, засеяны Каліноўскім на беларускай ніве, як хутка аказалася, далей жылі расьлі і разьвіваліся.
Беларускія вызвольныя ідэі снаваў далей па Каліноўскім - пасьля гадоў пятнаццацёх — сапраўды годны яго наступнік Ігнат Грынявіцкі.
На вялікі жаль, у беларускай літаратуры аб Грынявіцкім няма нічога. Дагэтуль ніхто аб ім не пастараўся сабраць у цэласьць хоць тыя скромныя весткі, якія параськіданы па рознай пераважна расейскай рэвалюцыйнай літаратуры. Праўду кажучы, нават напэўна няведама, як яго належыцца правідлова зваць: Грынявецкі, ці Грынявіцкі. У расейскай літаратуры[1] спатыкаем напісана: „Игнатій Іоахимович Гриневицкій", а ўзноў у літаратуры польскай[2] называюць яго "Hryniewiecki". Ясна, што па беларуску ён будзе не „грыне“, а „грыня", бо ў беларускай мове „е" ўжываецца або пад націскам, або пасьля націску, але „іцкі", ці "ецкі" - гэта няведама. Мы думаем, што расейская літаратура бліжэй да праўды, бо паходзіць яна ад людзей, якія Грынявіцкага
