Тур у „Слове" зьяўляецца сымболем адвагі, сілы: „Камо туръ (Усевалад), поскочяше, тамо лежатъ поганыя головы половецкыя" (10 стар.). У песьнях:
|
Ведут тура з луга |
(Шб. „Гісторыя белар. этногр." З разьдзелу „Этн. дзейн. на Беларусі Даленгі-Хадакоўскага". Пачатак песьні). У слоўніку Насовіча: „На погляд якая турыца, (пра карову), а малака мала даець".
Сарокі і галкі зьяўляюцца ў „Слове“ сымболем ворага, непрыяцеля і папярэдніцамі няшчасьця. У „Слове": „галицы свою рѣчь говоряхуть, сорокы не трескоташа" (12 стар.). Параўн. у замове: „На твае пиралоги на ницых лозах сароки щакочут" (Шб. „Гісторыя беларускае этнографіі" (Рукапіс). З разьдзелу „Этн. зап. на Беларусі да ХІХ стаг.". Замова № 35).
Е. Эпітэты. Падрабязны разгляд эпітэтаў Слова параўнальна з эпітэтамі народнае поэзіі даны акад. В. Перэтцам у яго працы „Эпитеты в „Слове о полку Игореве" и в устной традиции". (Изв. Отд. рус. яз. и слов. Ак. Н. СССР. 1925. ХХХ, стар. 143-204).
Акад. В. Перэтцам разгледжаны эпітэты-прыметнікі ў іх адносінах да эпітэтаў, якія ўжываюцца ў беларускай вуснай традыцыі. Аднак сам акад. В. Перэтц заўважае, што яго вывады адносна пашырэньня эпітэтаў, якія сустракаюцца ў „Слове" і ў беларускай народнай творчасьці, ня могуць быць прыняты за выстарчальныя, бо ім была выкарыстана вельмі нязначная частка запісаў беларускіх песень. (Уласна наступныя запісы: П. В. Шэйн „Белорус. песни“, яго-ж „Матеріалы" і Насовіча „Белорусские песни").
У прагледжаных зборніках беларускіх песень акад. В. Перэтцам зазначана 27 дакладных супаданьняў між эпітэтамі, якія сустракаюцца ў „Слове" і беларускай народнай слоўнасьці, і 7 аднакарэнных замясьціцеляў да іх. Дакладныя супаданьні: „быстры, белы, вялікі, грозны, драгы, железны, зялёны, златой, злачоны, калёны, красны, люты, мілы, малады, остры, сізы, сільны, сіні, срэбраны, стары, студзёны, серы, цëмны, чорны, чысты, шырокі, яр".
Прыклады аднакаранных „замясьціцеляў": зам. „бебряны" „Слова" — бабровы, зам. „борзый" — борздый (неаднакаранныя замясьціцелі — добры, вараны, сівы, кары конь і да іх пад.); зам. „буй" — „буйны“ вецер, галовушка; зам. „отень" — айцоўскі, (бацькаў), зам. „черленый" — „чырвоны".
У прагледжаных намі зборніках усе гэтыя адзначаныя акад. В. Перэтцам эпітэты спатыкаюцца шмат разоў. Дадаткова можна зазначыць наступныя, ужытыя ў „Сл. аб. п. І." эпітэты:
|
Каменны: Да за каменною за горою колодезь и з водою... (P. 74). |
