— Не ведаю, хто пачаў мяне рабіць жорсткай, калі не мая дарагая маці, — адазвалася тая; яна сядзела, склаўшы накрыж рукі, нахмурыўшы бровы і сціснуўшы губы, нібы вырашыла што-б там ні было задушыць у сабе ўсе добрыя пачуцці. — Выслухайце некалькі слоў, матуля. Калі цяпер мы зразумеем адна другую, магчыма ў нас не будзе больш сварак. Я пайшла дзяўчынай, а вярнулася жанчынай. Не вельмі што я выконвала свой абавязак, калі пайшла адсюль, і — будзьце ўпэўнены — такою-ж я вярнулася. Але вы ці памяталі аб сваім абавязку ў адносінах да мяне?
— Я! — закрычала старая. — У адносінах да роднай дачкі! Абавязак маці ў адносінах да яе ўласнага дзіцяці!
— Гэта гучыць дзіўна, хіба няпраўда? — адазвалася дачка, холадна павярнуўшы да яе свой строгі, пагардлівы, суровы і цудоўны твар. — Але за гэтыя гады, якія я пражыла на адзіноце, я часамі аб гэтым думала, пакуль не прывыкла да гэтай думкі. Увогуле я чула нямала размоў пра абавязак, але заўсёды гутарка была аб маім абавязку ў адносінах да іншых. Іншы раз — не маючы чаго рабіць — я пыталася сама ў сябе: няўжо ні ў каго не было абавязку ў адносінах да мяне?
Маці шамкала, жавала губамі, трэсла галавою, але невядома, ці было гэта выказваннем гневу, раскаяння, адмаўлення або фізічнай слабасцю.
— Была дзяўчынка, якую звалі Эліс Марвуд, — са смехам сказала дачка, аглядаючы сябе з лютай насмешкай, — народжаная ў жабрацтве, закінутая і ўзгадаваная ў жабрацтве. Ніхто яе не вучыў, ніхто ёй не дапамог, ніхто аб ёй не клапаціўся.
— Ніхто! — паўтарыла маці, паказваючы на сябе і стукаючы сябе ў грудзі.
— Адзіныя клопаты, якія яна бачыла, прадаўжала дачка, — былі тыя, што часамі яе білі, марылі голадам і лаялі, а без гэтага яна, магчыма, была-б лепшай. Яна жыла вось у такіх дамах, як гэты, і на вуліцах, з такімі-ж беднымі дзецьмі, як яна сама, і, не гледзячы на такое дзяцінства, яна стала красуняй. Тым горш для яе! Лепш-бы яе праз ўсё жыццё труцілі і мучылі за ўродства!
— Гаварыце, гаварыце! — усклікнула маці.
— Я кажу, — адазвалася дачка. — Была дзяўчынка, якую звалі Эліс Марвуд. Яна была прыгожая. Яе вельмі позна пачалі вучыць і вучылі вельмі дрэнна. Аб ёй занадта клапаціліся, яе занадта муштравалі, ёй занадта дапамагалі, за ёй занадта сачылі. Вы яе вельмі любілі — у той час вы былі забяспечаны. Тое, што здарылася з гэтай дзяўчынай, здараецца кожны год з тысячамі. Гэта было толькі падзенне, і для яго яна нарадзілася.
— Пасля ўсіх гэтых год! — захныкала старая. — Вось з чаго пачынае мая дачка!
