камі, а расійцаў — чырвонаармейцамі. Кожны раз ішла бойка ў іх між двумя гэтымі станамі. Сымонка заўсёды быў начальнікам чырвонаармейцаў. Ён чуў, як бацька цішком паведваў мацеры аб хуткім іх прыходзе ў Ступы і сам з нецярплівасьцю чакаў. Абы раніца — выходзіў з хаты на вуліцу, узлазіў на шула і глядзеў на ўсход, за рэчку, ці ня йдуць чырвонаармейцы. Сымонка чакаў, што яны прынясуць яго бацьку работу, а дзеля ўсіх вызваленьне — штосьці вялікае і каштоўнае, бо вельмі ўсімі пажаданае.
— Татачка, ці-ж скора прыдуць чырвонаармейцы? — часта пытаўся Сымонка ў бацькі.
— Скора, скора, сынок. Ты толькі маўчы, нябож, не плявузгай дзе ня трэба, — перасьцерагаў бацька.
Сымонка слухаў бацькі — баяўся каму-кольвечы казаць пачутае ад яго. Але затое сам-на-сам ні на хвілю ня мог звольніцца ад думкі аб чырвонаармейцах; яны здаваліся яму на кожным кроку. А далей сталі сьніцца. Абы лёг на пасьцель, заплюшчыў вочы і сумеўся, як адразу цэлыя грамады людзей перад ім з песьнямі, са сьцягамі, з падарункамі для ступаўцаў. Уваходзяць у Ступы, праганяюць палякоў, надзяляюць імі яго бацькоў, бацькоў Якава, Грышкі і Мікіты і ўсіх-усіх.
Раніца ў раніцу прачынаўся Сымонка вясёлы і здаволены, падбягаў да бацькоў і пераказваў ім свае сны; а скончыўшы расказваць, дадаваў:
— Хай толькі сапраўды прыдуць чырвонаармейцы ў Ступы, дык я разам з імі пайду біць паноў.
Андрэй усьміхаўся, гладзіў Сымонку па галаве і казаў:
— Ваяка мой залаты, рэволюцыянэр мой адважны!
— А вы пойдзеце? — пытаўся Сымонка ў бацькі.
III
Аднэй раніцай, якраз ў сяродку лета, разбудзіў Сымонку гучны стук гармат. Ён сумеўся ад страху і выгукнуў на хату:
