Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/318

Гэта старонка не была вычытаная

Сьвятыя кнігі, як тлумачыць Скарына:

„… пожитечны суть всякому человѣку, мудрому и безумному, богатому и вбогому, младому и старому, наболѣи тымъ они же хотятъ имѣти добрые обычае и познати мудрость и науку“…

Трэба толькі патрапіць знайсьці гэтую мудрасьць і навуку, тым больш што яна часта бывае захавана ў прыповесьцях („притчахъ“), якія:

„…иными словы всегда иную мудрость и науку знаменують, а иначеи ся разумѣють, нежели молвлены бываютъ, и болши во собе сокрытыхъ таинъ замыкають, нежели ся словами пишуть. Естъ бо въ сихъ причтахъ сокрита мудрость, якобы моцъ во драгомъ камени, и яко злато въ земли, и ядро въ орѣху. Кто ю знаидеть сеи знайде(т) и достанеть благословенія отъ Господа. И приидетъ къ нему все доброе посполу съ нею“…

Кажучы аб навуцы Скарына разрожнівае навуку боскую і навукі сьвецкія, якія ён у свой чарод дзеліць на практычныя і адарваныя (абстрактныя). Да ліку першых ён залічае прыродазнаўства, важнасьць якога даводзіць сьв. пісьмомъ. Скарына адзначае, што кніга прыповесьцяў Саламонавых, зьмяшчае:

„размолвение о прироженіи древъ и былинъ, звѣреи, птиць, гадовъ и рыбъ“.

Кіруючыся гэткім поглядам ён карыстае с кождага здарэньня каб у сваіх тлумачэньнях даць памагчымасьці больш гэткіх тлумачэньняў з гісторыі, географіі і інш. Гэтак, успамінаючы аб Ханаане і Іудэі, Скарына дае географічнае апісаньне Абяцанае зямлі. Кнігу Юдыт ён пачынае кароткім нарысам аб царствах стараветнага ўсходу: Асырыйскім, Мідыйскім і Пэрсідзкім.

Адарваныя навукі называе Скарына „вызволеными“, якіх налічае сем, і ўсе яны бяруць свой пачатак у Бібліі:

„Ту наученіе седьми наукъ вызволеныхъ достаточное“.

Першая з вызваленых навук

„граматика или поруски говорячи грамота“;

для навукі яе павінен служыць Псалтыр. Да навукі

„лоики, она же учить з доводомъ разознати правду отъ кривды, чти книгу Іова, или посланія Апостола Павла“.

Кніга Іова асабліва карысна і:

„всякому человѣку потребна чести, понеже естъ зерцало житія нашего, лекарство душевное, потѣха всѣмъ смутнымъ, наболѣи тымъ, они же суть въ бѣдахъ и въ немоцахъ положены. Протожъ я, Францишекъ Скорининъ сынъ з Полоцка, въ лекарскихъ наукахъ докторъ, знаючи сее, иже есть наивышшая мудрость размышленіе смерти, и познаніе самого себе, и вспоминаніе на пріидущіе речи, казалъ есми тиснути книгу сію“.

Далей:

„Аще ли же помыслиши умѣти риторику, еже есть краяомовность, чти книги Соломонавы. А то суть три науки словесные“ — (г. зн. граматыка, лёгіка, рыторыка).

Хто хоча навучыцца „музыки. то есть пѣвници“, прыгодна ўся Біблія: