Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/319

Гэта старонка не была вычытаная

„премножество стиховъ и пѣснеи светыхъ по всеи книзѣ сеи знаидеши“,

а асабліва ў Псалтыры і Песьні-песьняў.

„Любо ли ти естъ умѣти аритметику, ежо вократцѣ а неомылне личить учить, четвертыи книги Моисеевы часто чти“,

бо яны зьмяшчаюць лік пакаленьняў юдэйскіх“.

„Пак ли же имаши предъ очима науку геометрію, еже по руски сказуется землемѣріе, чти книги Ісуса Наувина“,

дзе гаворыцпа аб падзеле Абяцанай зямлі паміж юдэйскімі пакаленьнямі.

„Есть ли астрономіи, или звѣздочети, — наидешъ на початку книги сее (Бібліи) о сотвореніи солнца и мѣсеца, и звѣздъ; наидешъ во Ісусѣ Наувинѣ, яко стояло солнце на единомъ мѣстѣ за цѣлыи день. Знаидешъ во книгахъ Царствъ, иже солнце поступило неколико ступневъ. Знаидешъ во светомъ Евангеліи о новоствореной звѣздѣ часу нароженія нашего Спасителя Ісуса Христа.

Але пры гэтым Скарына зазначае:

„Болѣе воистину чудитися превеликой Божіеи моци мусишъ, нижли учитися“,

і канчае гэту частку словамі:

„А то суть седмъ наукъ вызволеныхъ“.

Паняцьце аб сямі вызволеных навуках бадай што Скарына першы занёс у крыўскія землі. Некатарыя з гэтых навук, асабліва першыя тры, сталіся ў наступным стагодзьдзі астоямі школьнай схолястычнай асьветы і азнакай адукаванасьці. Але акром вызволеных навук, Біблія, здаецца Скарыне карыснай і для тых, хто жадае азнаёміцца з:

„законами и правы, ими же люде на земли справоватися имають“. — „Ту справа всякого собранія людского и всякого града, еже вѣрою, соединеніемъ ласки и згодою посполитое доброе помножено бываеть“.

Урэшце Біблію можна разглядаць як крыніцу гістарычных навук:

„Аще ли же коханіе имаши вѣдати о военныхъ а о богатырскихъ дѣлехъ, чти книги Судеи или книги Махавеевъ; болѣе и справедливѣе въ нихъ знаидешъ нежели во Александріи или во Трои. Пакъ ли же вократцѣ свѣдати хощеши много тысещеи лѣтъ лѣтописець, чти книги Паралипоменона“.

Гэты гістарычна-літэратурныя увагі ў вуснах нашага кніжніка вельмі цікавы, бо дзякуючы ім выяўляюцца тагочасныя літэратурныя традыціі і уплывы. Успамін яго аб былінах і сярэднявечных Заходна-эўропэйскіх рыцарскіх аповесьцях сьведчыць, што яны былі агульна вядомы ў нас у скарынаўскія часы (Павыжшыя выпіскі ўзяты с праф. Янчука „Нарысы па гісторыі бел. літ.“, Менск, 1929).

Між 1520 і 1525 годам Ф. Скарына з невядомых прычын пераносіць сваю друкарню ў Вільню, а такжа свае друкі і рукапісы.

Польскія гісторыкі К. Мацеевіч і Вішнеўскі („Historija literatury polskiej“ M. Wiszniewskiego, т. VIII, б. 478) кажуць, што калі вязьлі скарынаўскую Біблію с Прагі ў Вільню, то многа экзэмпляраў яе прапала па дарозе. Прапажа гэта сталася гэткім парадкам: Скарына вяртаючыся ў 1525 годзе с Прагі