Главизна пятая. О пути его. и о тых что на поуть ходять от него въ посольстве от него. и о поведанїи посольства его.
О поведаніи слоуг своих. и бояръ и витязеи. главизна 6.
Главизна 7. О поведанїи воевном. и о образех полком. и о сторожех. как подобает росправити войско. с ким ся бити. и с ким ся не бити. и о премудрости парсуннои како заховати црю живот свои, питием и ядением и спаніем, и порты“.
Пасьля гэтай „главизны“: „Числа именій“ і табліца; пасьля:
„Врата первая, о премудрости порсунной. о белости, о власех. о бровех. о ноздрѣх. о челе. о оѵстех. о лицѣ. о оушию. о гласѣ. о шіи. о чреве и о персех. о плечех и хребте. образ же добро прироженья“… і г. п.
„Врата 18. О коѵпли раб и рабынь“.
Пасьля 21 варот чытаем:
„Рек моисеи египтянин хочю гсдрю написати что мя еси просил“.
Пасьля ідзе некалькі аддзелаў аб лекарствах.
„Главизна 8. О премудростех особных и танниць хованых. и о каменех дорогих.
Главизна послѣдняа. Якобы исполненіе повеленію царскому“.
Наш пераклад быў праўдападобна зроблены беспасярэдна з усходнага тэксту, бо ў мове перакладу трапляюца словы, якія могуць быць вытлумачаны толькі з жыдоўскага арыгіналу прыкладам:
„о перстни. учини перьстенъ. из сребра и злата и яхонтоѵ черлено(го) вырыи на нем образъ б’тоѵлинъ иже хоробруеть и ездить на кфире. и кланяютсе пред нею шесть. а се вчини в недлю рано в го(ди)ну слнцевоу. и в планету львову. а луна бы сарафе образе. а злы далекии отъ нея. а хто кладеть перьстень сесь на рукоу свою. честують его и послушни его. и противникъ его не оѵстоится пред ним“.
Тут б’тоѵлин з жыдоўскага: betula=дзева, кфире з жыд. k’fir=леў — абодвы знакі Зодзіяка; сарафе жыд. saraf=сэрафім.
ЛАПАТАЧНІК. Рукапіс Віл. Публ. бібл. № 272. Кніга гэта належыць да забароненых царквой. Вучыць яна як варажыць па авеччай лапатцы. Адзіны, які дахаваўся экзэмпляр названай кнігі мае агаловак:
„Книга от Петра египтенина, иже наоучаются вѣдати неисходимого плеча овець“.
Абычай варажыць па авечай лапатцы ідзе з усходу, але ён быў ведамы і грэка-рымскай старасьветчыне і познай візантыцкай пісьменнасьці; такую варажбу практыкаваў Атылла; ведама яна такжа некатарым як эўрапэйскім так і азіяцкім плямёнам. Гэты спосаб варажбы адносіць нас у глыбокую старасьвеччыну, ў часы калі ў жэртву складаліся рожныя жывёлы і калі па гэтых жэртвах чынілі варожбы. Наш тэкст праўдападобна з некуль занесены, але з якой мовы, трудна сказаць. Праф. Сперанскій лічыць, што Лапатачнік перакладзены з грэцкага тэксту, а акад. Сабалеўскі даводзіць, што з жы-
