Фікары Сьвятагорац, голасны полеміст канца ХVІ і пачатку ХVІI ст. са стараны праваслаўных, творы якога немаль усе няслушна прыпісуюць яго сучасьніку і аднадумцу Івану з Вішні. Пісаньні Сьвятагорца носяць ярка аскетычны і рэакційны характар. Ен бачыў адзіны спосаб ратунку ў змаганьні з новаверствам і каталіцтвам ў консэрватызме і адкіданьні ўсіх здабыткаў заходна-эўропэйскай культуры. Ўплыў гэтага аскеты адбіўся на Лявоне Карповічу і Мелецім Сматрыцкім, якія сьпіхнулі нашае адраджэньне ХVI ст. на шлях павароту да царкоўнай баўгаршчыны. Сьвятагорац пісаў:
„Книги церковные всѣ и уставы словенскимъ языкомъ друкуйте; сказую бо вамъ тайну великую, яко діаволъ толикую зависть имаетъ на словенскій языкъ, же ледво живъ отъ гнѣву… А то для того діяволъ на словенскій языкъ борбу тую маетъ, занеже есть плоднѣйшій одъ всихъ языковъ и Богу любезнѣйшій… Тако да знайте, як словенскій языкъ предъ Богомъ честнѣйшій есть и отъ еллинскаго и латынскаго — же се не басни суть“.
Гледзячы на сьвет з аскетычнай стараны, Сьвятагорац і яго паплечнікі клапаціліся не аб тое, каб прабудзіць у „рускім“ народзе сьвядомасьць, але толькі каб захаваць яго ў праваслаўнай прававернасьці. Заступалі яны крыўскую мову ў пісьменнасьці і ў школах, пры ўсіх іншых мяркаваньнях, з вялікай дозай наіўнай веры, што запраўды гэта яны робяць на злосьць чорту і каб дагадзіць Богу, для якога бытцам „любезнѣйшій язык“, гэта царкоўна- славянскі.
„Вертоград“ Сьвятагорца друкаваўся па яго сьмерці, відаць, у некалькі гадоў, што можна мяркаваць са слоў Карповіча ў прадмове: „косно, и медленно“ была ўрэшце кніга надрукавана.
Да твораў Фікарага Сьвятагорца трэба палічыць:
1. „Извѣщеніе краткое о латинскихъ прелестѣхъ“.
„Извѣщеніе“ складаецца з раду стацеяк, апошняя з якіх „О еретикохь“.
2. Обличеніе діавола миродержца“.
„ВЫКЛАДЪ НА ОТЧЕ НАШЪ; переложено съ Греческого на Рускій языкъ Архимандритомъ Леонтіемъ Карповичемъ“. Друкавана ў Вільні, ў 1620 г., 4-ка.
„КАЗАНЪЕ На честный Погребъ пречестного и превелебного Мужа Г(с)дна и отца: Г(с)дна отца Леонтія Карповича. Архимандрита Виленского: Презъ Мелетія Смотриского… отправованое: в Вилни. Року… 1620.“
Тэма казаньня выражана ў наступных словах:
„Иншїй еднак, Пр(с): Хр(с): тут теперъ намъ есть жаль и плачъ над жаль и плачъ еѵ(г)лской оутѣхи и радости: иншїй мовлю поневажъ з иншей причины выниклый найдуетъся. Жалю плача еѵ(г)лской оутѣхи и радости причина грѣхъ: а сего теперешнего нашего жалю и плача причина и матерїя, представленїе от насъ пречестного мужа, оучителя нашего Г(с)дна и отца“.
