Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/504

Гэта старонка не была вычытаная

Слоўнік Бэрынды для досьледаў старакрыўскай мовы выяўляе сабой матэр’ял высокай вартасьці, не утраціў ён значэньня і для досьледаў жывой крыўскай мовы, прыкладам:

Кӧрнъ: малого носа, або великого, або кривого.
Корчїй желѣза: коваль.
Косвенный: Оукосный, косый, зызоватый, кривоокїй.
Косненїе: Забавленїе.
Косноязычный: Заикаючїйся.
Котора: Сваръ.
Коха: Муращникъ вкоторомъ муращки живутъ.
Куща: Кучка, будка.
Купель: Сажавка.

Кутэйнскае выданьне было прыгатавана да друку і дапоўнена Іоілям Труцэвічам архімандрытам Кутэйнскага манастыра, які далучыў да слоўніка сваю прадмову:

„Читать, а не разумѣть, глупая рѣчь есть; мовитъ нѣкто отъ мудрыхъ. Аже великославный и во мовѣ широкій языкъ Славенскій, любомудрый читателю, любо оквитое маетъ злеценье, не только зъ писмъ богославянскихъ и гимновъ церковныхъ, з Грецкаго нимъ перетлумаченыхъ, але изъ божественное литургіи и иныхъ таемницъ, которыи ся онымъ въ Великой и Малой Россіи, въ Сербіи, Болгаріи, и по инымъ сторонамъ оправуютъ; лечъ же трудность словъ и назвискь нБкоторыхь, а иле оть оныхь языковъ съ потребы взятыхъ, до выразумѣня темныхъ, не мало въ собѣ маетъ: зачымъ многіе звлаща, которыи не часто его заживаютъ, для невыразумѣня оныхъ, силы писмъ досконалѣ не поимутъ и частокротъ малый зчитаня относятъ пожитокъ“.

Знача слоўнік гэты празначаўся для навукі „великославного и широкаго“ ц.-славянскага языка і для лепшага выразуменьня „богославянскихъ“ пісм і гімнаў.

Памва (Павал) Бэрында быў родам з Малдавіі і па народнай прыналежнасьці — валох (Житецкій „Очеркъ звуковой исторіи малорусскаго нарѣчія“, бб. 37–44). Пачатныя навукі, здаецца, як многа іншых яго пабратымаў атрымаў у Львове. Пасьля выехаў у Іерузалім, дзё бавіў некалькі гадоў і паступіў там у манахі. Вярнуўшыся ў Львоў працаваў пры львоўскім біскупе, якім быў у тыя часы Гедэон Балабан. Калі Кіяўская Пячэрская лаўра завяла ў сябе друкарню (перавезеную са Страціна), Бэрынду запрасілі на кіраўніка друкарні. Тут ён знайшоў поле даць выхад свайму нахілу да навуковай працы. Чуючы неадзоўную патрэбу тлумачэньня незразумелай духавенству ц.-баўгаршчыны, пастанавіў апрацаваць слоўнік; бо, паводле яго выслову (ў прадмове да слоўніка), праз неразуменьне ц.-славяншчыны сама:

„россійская церковъ многимъ властным сыномъ своимъ въ огиду приходить“.

„ДІОПТРА, или зерцало живота во мірѣ семъ человѣческого“. Кутэйна, 1654 г., у 4-ку, 6+196 лістоў. (Ундольскій).