шкоды нё было. Прото ку вѣкуистой речи памяти, Мы Александр зъ ласки Божее король Польскии… чинимъ знаменито“.
Часам аўтор акту падкрэсьляе ня толькі зьменнасьць чалавечай памяці і рэчаў на гэтым сьвеце, але праводзіць і іншыя думкі:
„Во имя Божее, Аминь. Гдыжъ цнотами и годностю всякий съ середнего раду вступаетъ на вышній ступень, на которомъ же ставши потвержается вѣрностю ку своему пану и сталостю розуму во всякихъ речехъ, порученыхъ ему. А прото ку вѣкуистои тое то речи памяти Мы король“… і т. д.
Закранутая тут, як бытцам мімаходам, каралеўская ласка, якой доля абдарыла шчасьліўца, ў іншых здарэньнях яшчэ больш падкрэсьляецца, прыкладам:
„Во имя Всемилостивого Бога, аминь. Ку вѣкуистои тои речи памети. Гды жъ речи, отъ княжатъ под часомъ даные, звычайностю листовъ для нѣкоторое достойное прычины бываютъ потвержены, жебы панская добровольность была досвѣтчена и на вѣчность доказана памятю листовъ и явностю выпису на знаемасть и лѣпшее увѣрение потомъ будучимъ. А прото Мы… зъ ласки Божее король“.
Усё гэта гаворыцца пры нагодзе абдараваньня шляхціца зямлёй, каб мець яго і „на потомъ охотнѣйшого и пилнѣйшого къ службамъ“.
Гэты ўступы і штучныя спосабы выкладу паказуюць на большую ці меншую адукацію пісара — аўтора дакуманту. Вялікія цэнтры, як Вільня, мелі людзей больш асьвечаных, але дакуманты, якія ўходзяць у склад Мэтрыкі, пісаліся па ўсіх краінах каторыя ўходзілі ў склад вял. кн. Літоўскага. Гэта лёгка заўважыць, бо ў канцы дакуманту найчасьцей азначаецца мейсца і час яго напісаньня. І тут мы бачым, што апрача Вільні, Трок, Менска, Полацка, Смаленска, Горадні, Пінска і украінных гарадоў — Чарнегава, Кіява, Луцка, шмат актаў пісалася ў меншых мястэчках, як — Слонім, Берасьце, Новае Места, Дрогічын, Мельнік, Біршты, Абольцы, Араны і г. п. І не глядзя на тое, дзе каторы дакумант быў пісаны, мова ва ўсіх дакумантах адна і тая-ж самая. Зразумела, што ў далёкіх ад цэнтру землях і ў малых мястэчках, адукаваных і падгатаваных людзей да гэтай дзейнасьці было менш, а асобы, мала адукаваныя часам уносілі провінціоналізмы і граматычныя спамылкі. Але гэткія паадзіночныя здарэньні ня мелі ўплыву на характар мовы, які заўсёды зьяўляецца крыўскім (беларускім), што добра відаць з дакумантаў пісаных на далёкіх „украйнах“, як у Кіяве, Падольшчыне, Луцку і інш.
Сталічны пісар умеў вылажыць думкі свае ясна, паступова і добрай мовай. Возьмем для прыкладу акт з Мэтрыкі, пісаны ў Кракаве, каралеўскім пісарам, у 1531 годзе. Гэта ёсьць „прывілей пану Яну Юрьевичу Глѣбовичу на воеводзтво Полоцкое“.
„Во имя Божъе станься. Ижъ всякіи вчинки цнотливым, которые зъ обычаевъ людскихъ походять и бывають въ заховалостѣхъ ихъ дѣланы, которыи жъ на знаемость звычаю винного часы своими явне ся черезъ досвѣдченье оказують и верне, а стале доконують, годно есть абы слушне тежъ въчинности своее пожывали и были бы
