дому своего старожитного, а слышачи и достаточную вѣдомость маючи о щодробливости ласки нашое господарское, которую есмо ко всимъ подданымъ панствъ нашихъ ховати звыкли, оставивши вси имѣнья и маетность свою, которую въ земли в. кн. Московского мѣлъ, и опустивши службы его, до которихъ вызванъ былъ, зъ волею и вѣдомостью нашого господарского и за кглейты нашими ку службам въ подданство нашо господарское пріѣхалъ и нам ся господару поддалъ; а будучи добре, цнотливе и верне, и мужне намъ господару и речипосполитой служилъ: прото мы, господаръ, хотячи ему за имѣнья и маетности его, которыхъ онъ для ласки нашое господарское въ земли московской отъехалъ, нагороженье вчинити и послуги его, которыя намъ, господару, и рѣчи посполитой оказалъ, ласкою нашою господарскою вызнати и объяснити и впредъ охотнѣйшимъ его ку службамъ нашимъ господарскимъ и потребамъ речипосполитой панства нашого князьства Литовского вдѣлати, первѣй сего дали есмо ему зъ ласки нашое господарское замокъ нашъ Ковель, въ земли Волынской лежачый зъ дворы фольварками зъ мѣсты, з мѣстечками“ і г. д.
Разам з гэтым Курбскі і ўся яго сямья былі абдараваны ўсімі правамі нараўне з мясцовым баярствам.
Пададзеныя тут прыклады паказуюць на аграмадную навуковую цэннасьць Мэтрыкі в. кн. Л.: тут і гісторык, і этнограф, і соціолёг, і філёлаг, і нават пісьменнік знойдуць шмат ня выкарыстаных матэр’ялаў і фактаў для выясьненьня, так яшчэ мала дасьледаванай нашай гісторыі і пісьменнасьці.
Пры гэтым засьцерагаем, што прыведзеныя тут выпіскі пачэрпнуты з расійскіх перадрукаў Мэтрыкі, ў каторых не перададзена старая пісоўня. Расійцы, баючыся сэпэратызму, друкавалі гэтыя дакуманты, падпраўляючы мову паводле граматыкі Грота, хоць, аднак, словы рэдка замянялі. У гэтай кнізе чытач аднак знойдзе перадрукі зробленыя літара ў літару, — да гэткіх належаць:
1. Грамата в. кн. Вітаўта Ільі Вячкевічу 1407 г.
2. Ліст ад в. кн. Казіміра Лукашу Тарашковічу 1488 г.
3. Грамата в. кн. Александра Федьку Грыгаровічу 1492 г.
4. Сьведчаньне падданых жараслаўскіх, канца ХV ст. (да 1502 г.)
5. Устава караля Жыгімонта І Мозырскай воласьці 1510 г.
6. Форма пісарскай прысягі 1522 г.
7. Рахунак кар. Жыгімонта с п. Янушам Касьцевічам 1522 г.
8. Запіс аб грабяжох і гвалтах кобрынскіх падданых ад дзяржаўцы Касьцевіча 1524 г.
9. Ліст кар. Жыгімонта І старцам і ўсім мужам воласьці Магілеўскай 1525 г.
Праглядаючы Мэтрыкі в. кн. Літоўскага, заўважаецца гэткая эволюція ў мове. Ужо найдаўнейшыя акты не маглі выразіць падзей з жывога жыцьця слоўнікам богаслужэбных ц.-славянскіх кніг і ўносілі ў свой тэкст тэхнічныя і другія словы з жывой крыўскай мовы, перарабляючы іх у пісоўні на ц.-славянскі лад. У меру разьвіцьця дзяржаўнасьці павялічалася патрэбнасьць выпуску з урадовых канцэлярый што раз большага ліку урадовых дакумантаў, у якія, з кождым годам, ўсё больш і больш уходзіла народных слоў. Ужо ў дакументах ХV ст. мы бачым толькі асьвячоныя традыціяй царкоўна--
