Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/525

Гэта старонка не была вычытаная

АПРАВІЛІ (оправдали). „И мы их в томъ оправили и нашъ лист имъ на то дали“ (Грам. в. кн. Александра 1495 г., № 35). Аправіць аправілі, знача — ўчынілі правым, апраўдалі; цяпер гэтае слова ня ўжываецца.

АПЫТЫВАЦЬ (допрашивать). „Старых мытниковъ ковенъскихъ опытывали, жида Зубца и его товаришовъ“ (Грам. кар. Александра 1499 г., № 43). „Людзі апытаны, да нічого такога не сказалі“ (Насовіч, 366).

АСТАНАК (остатокъ). „А на Божее нароженье мают нам останочную двесте копъ грошей дати“ (Ліст кар. Александра 1498 г., № 55).

„Астанкі вазьмі сабе. Ніякага астанку не асталося“ (Насовіч, 370).

БІСКУП (епископъ). „А иное давал на рускии церкви и бискупу киевъскому“ (Лічба кіяўскага ключніка 1496 г., № 44). Ужываецца цяпер для азначаньня асоб гэтай годнасьці р.-каталіцкага веравызнаньня (Насовіч, 26). У смаленска-полацкіх граматах слова „пискуп“, „біскуп“ ужываецца і для азначаньня праваслаўных ўладык.

БУДАВАЦЬ (строить). „Печь збудовал“ (Квітація 1503 г., № 79), „Пан вялікую абору будуець, збудаваў“ (Насовіч, 37).

ВАГА (вѣсъ). „Мыто Луцкое и вагу“ (Грам. кар. Александра 1498 г., № 56). — „Вагою бярэш, вагою і аддай“ (Насовіч, 42).

ВАПНА (известь). „Ино на тую цеглу вышло и на вапну двесте копъ“ (Квітація 1503 г., № 79) — „Вапнаю заліць бут“ (Насовіч, 43).

ВЕДАЦЬ (знать). „Чинимъ знаменито и даемъ ведати симъ нашимъ листомъ“ (Ліст в. кн. Вітаўта 1407 г.) — У гэтым значэньні ўжываецца і цяпер па ўсей Крывіі. „Веданьня не далі, што тата хвор“ (Насовіч, 104). Я ведаю, чаго ты хочаш.

ВЕЛЬМІ (весьма). „И людей за собою вельми мало мают“ (Ліст кар. Жыгімонта І, 1507 г., № 106). — „Табе вельмі хочацца. Вельмі прыгож“ (Насовіч, 48).

ВІЖ (понятой). „Писар Сенько рек, абыхмо послали там вижа нашого“ (Вырок кар. Александра 1497 г., № 47). З прычыны заведзенай у Крывіі тэрмінолёгіі з маскоўскага права, астаўся толькі вытвараны з гэтага тэрміну дзеяслоў. Прыкладам, у Слонімшчыне кажуць: „Панятыя віжуюць спашу“.

ВЫЗНАВАЦЬ (признавать) „Вызнаем сами на себе сим нашим листом“ (Запрадажная канца ХV ст., № 29). — „Не вызнаеш свае віны. Вызнаў свой доўг. Вызнаньне дакумантаў духоўніцы“ (Насовіч, 82).

ВЫМЕЛКІ. „И з млыны и з вымелки“ (Грам. кар. Александра 1501 г., № 71) — „Мельнік назьбіраў вымалкаў“, знача — астаткаў, пасьледу ад мліва (кажуць у Слонімшчыне). Хоць сягоньня пераважна гэта слова абазначае прадукт меліва.

ГАНЕЦ (курьеръ). „А коли бы посол або гонецъ нашъ взялъ коня в которого данника нашого“ (Устава Жыгімонта І Мозырскай воласьці 1510 г., № 126). Дагэтуль усеагульна ўжыванае слова: „Ганца паслалі с пісьмом. Ганец прыехаў з гораду“ і г. п.