Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/558

Гэта старонка не была вычытаная

Аўтор камэдзіі ня толькі ведае добра народную мову і характар народу, але знае такжа быт і забавы. З гэтай стараны цікава сцэна с „Pokutujęcym“ які палічыў дуду за нейкую дзіўную га́дзіну:

Chłop. Czaho, wasza, baissia, ci nie znaisz, szto heta iość.
Pokut. Nie wiem.
Chłop. Heto nie hadzina, heto duda ruskaia. Na niey možno ihrać! (Пакутнік ня верыць і недапускае каб яе можна было ў рукі ўзяць. Селянін бярэ яе і іграе). Iak twoy durny um, tak baissia, nia musiu ty być z naszymi braćmi u karczmie, a my kali zbiaremsia do karczmy, mała jeje nierazwalim ad huku tolka dud naszych.

У канцы Камэдзіі селянін выказуе галоўную мысьль твору і некалькі павучаючых сэнтэнцій. Ён жалее, што слухаў тых, каторыя вучылі яго благога.

… katoryje kazali, kab ja byu niawiernym Panu, katoryje akraść Pana za hrech nia mieli, katoryje pry maładźbie kolka razy pa kolka czwiortak u karczmu nasili sa mnoy razam na harełku…, katoryje jak Panom adkazać, z winy wykrucitcą uczyli. Praklatajo toja tawarystwa! praklataja z szelmami žyćcio… Nikalib ja hetak nieszczaśliwy nia byu ba, kab z tymi nie tawaryszyu, katoryja z djabłami žywuć… Ach, biedasz maja bieda! Bieražycie sia, Mužyczki, bieražycie sia, ja was aścierahaju, nie ruhaycie ani na Boha, ani na Adama, ale na siabe, my horszy jaszczo, jak Adam; y jon prauda zahraszyu, ale raz tolka pakutuwau. A my dzień u dzień hraszym y pakutuwać nia choczym! heto to pryczyna naszoy zhuby, heta u piekła nas wiadzieć…

Гэткім чынам школьная інтэрмэдзія, чэрпаючы матэр’ял з народнага жыцьця, з сялянскімі тыпамі, памалу развілася ў запраўдную камэдзію.

II. Doktor przymuszony.

Гэты твор прыналежыць пяру ксяндза Цецерскага, які напісаў яго не без уплыву Мольераўскага Le medecin malgre lui. Сама сцэна напісана па польску і толькі двоя сялян — Хведар і Апанас — гавораць крыўскай мовай. Мова ў Цецерскага значна горшая чым ў папярэдняй Камэдзіі:

Chwiedor. Kab ty, wasza, byw laskau, da daw iey iakocha ziella, kab jiena užo nikoli ni chwareła, ba tak mnie iaie chwaroba horka daieła, iak nažom pa horle, ani spać, ani rabotu robić, ani ieść, ani siadzić, ani lažyć nikoli, usio tolki iak kałatowka krucicca, to tudy, to siudy, to tudy, to siudy.
Sawalon. Dla czegož to?
Chwiedor. Ei ty, wasza, niawiedaiasz jascze iakoia to hora, kali mana chwacić; zmiłuy się ty, wasza, paradź budź łaskaw.
Sawalon. Ale chcę wiedzieć, na co ona choruje?
Chwiedor. Dai jna y duža kab ty W Pan wiedaw chwareić, tolki iaie chwaroba uszkruzdonnaia, paznać niamožna, usio tolki stohnieć, a mnie tak žywot balić na iaie hlidzia… Kolki nieszta iaie padpiraiuć czasta, iak padpora u pirapłocie, a iak wozmić gwałtu kryczać, dyk my až z chaty, prapadzi iano, ucikaim, da usio nieszta iaie kidaić, to na tuju, to na siu staranu, tolki szto chaty ni razłomić, biisia