Старонка:Ластоўскі В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі.pdf/65

Гэта старонка не была вычытаная

вѣци человѣкомь скратишась. Тогда по Руской земли рѣтко ратаевѣ кикахуть; нъ часто врани граяхуть, трупія себѣ дѣляче; а галици свою рѣчь говоряхуть, хотять полетѣти на уедіе“.

2. „На немизѣ снопы стелють головами, молотять чепи харалужными, на тоцѣ животъ кладуть, вѣють душу отъ тѣла. На Немизѣ кровави брезѣ не бологомъ бяхуть посѣяни, посѣяни костьми рускихъ сыновъ.

3. Всеславъ князь людемъ судяше, княземъ грады рядяше, а самъ въ ночь влъкомъ рыскаше: изъ Кыева дорыскаше, до куръ, Тьмутороканя; великому Хърсови вълкомь путь прерискаше. Тому въ Полотьстѣ позвониша заутреннюю рано у святыя Софеи, а онъ въ Кыевѣ звонъ слышаше. Аще и вѣща душа въ друзѣ тѣлѣ, нъ часто бѣды страдаше. Тому вѣщій Боянъ и пьрвое припѣвъку смысленый рече: ни хытру, ни горазду, ни птичю горазду суда божія не минути“.

4. „На седьмомъ вѣцѣ Трояни връже Всеслав жребій о дѣвицю себѣ любу“.

5. Усеслаў „скочи къ граду Кыеву, и дотчеся стружіемъ злата стола Кіевскаго“.

Але цяпер ў часы нашага пяўца, пры Усеслававых унуках:

6. „Двина болотомь течеть онымъ грозным Полочаномъ под кликомь поганых. Единъ же Изяславъ сынъ Васильковъ, позвони своими острыми мечи о шеломы литовьскыя, притрепа славу дѣду своему Вьсеславу, а самъ подъ чьрлеными щиты на кровавѣ травѣ притрепанъ литовьскыми мечи… И рекъ… „Дружину твою княже, пътичи крилы пріодѣша, а звѣри кровь полизаша“. Не бысть ту брата Брячислава, ни другого Вьсеволода: единъ же изрони женьчюжьну душю изъ храбра тѣла, чресь злато ожереліе. Уныли голосы пониче веселіе, трубы трубять городеньскыя. Ярославе и вьси внуци Вьсеславли! уже понизитѣ стягы своя, воньзише своя мечи вережены; уже бо выскочисте изъ дѣдьней славы. Вы бо своими крамолами начасте наводити поганыя на землю руськую, на жизьнь Вьсеславлю…

Гэтыя шэсьць абзацаў абыймаюць два перыёды крыўскай гісторыі: часы князя Усеслава (ХІ ст.) і часы яго ўнукаў (ХІІ ст.). Перамены значныя: гэты ўпадак аўтор прыпісуе віне саміх-жа полацкіх князёў, што не хацелі яднацца з Русамі, і, баронячы незалежнасьці, бытцам сталіся прычынай няўпынных і зацятых войнаў.

З усіх княжых імёнаў ХІ ст. найбольш увагі ў „Слове“ дадзена князю Усеславу Полацкаму, але гэта зьяўляецца перасьпевам слоў ранейшага Баяна, які жыў за часоў тых слаўных князёў і памятаў першыя часы усобіц: „помняшеть бо рѣчь първых временъ усобицѣ“. Гэтак сама ўсе мітычныя намёкі „Слова“ напэўна адносяцца „къ старымъ словесамъ“, прадстаўнікам якіх для пазьнейшага аўтора быў Баян са сваімі замышленьнямі. Новы пявец называе Баяна салаўём старых часаў, які зьвівае славу абапал бягучага часу, ўзлятаючы пад аблокі, пераскаківаючы па мысьленаму дрэву ад старых мітычных часаў да часу бягучага. Абразамі і слоўнікам, а галоўна — мэтафарамі Баяна, пяўца полацкага князя Усеслава, — карыстаецца аўтор новай повесьці, апяваючы няўдалы паход князя Ігара. Але і гэтаму пяўцу князя Ігара, які жыў у