Тагды іонъ вынивъ табакерку,
Панюхавъ зъ яе табаки;
А я надзѣвъ сваю маргелку
И пры сваіомъ зъ насъ ставъ усяки.
«Паждзыцитка», іонъ намъ сказавъ,
«Сійчасъ пра гета раставкую,
Бо я большъ мѣсяца пра гета знавъ,
Вже подавна абъ гетымъ чую. —
Гета вотъ пра што чытали,
Што вы вже волныя цяпѣръ,
Вже вы слабодны цяпѣръ стали,
Такъ якъ я чесны ахвицеръ.
А дли чаго вамъ дали волю?…
Кабъ вы слабанѣй были,
Кабъ ни лайдачили вже боли,
И на пановъ бы ни гули.
И кабъ паны ни таргавали
Людзьми, якъ быдламъ бы якимъ,
Кабъ вами вже ни гандлявали,
Якъ цыганъ каніомъ сваимъ.
Бо й вамъ слабоднасць даець права
Такояжъ паньства заслужыць,
И вамъ можыць быць такая слава,
Якую Царъ панамъ дарыць”. —
Дыкъ вотъ што іонъ, браццы, гукавъ!…
И быццамъ сына вчывъ ацѣцъ.
Можабъ іонъ и боли зюкавъ,
Да вже стала вичарѣць.
Адзинъ другому мы вкланились:
Іонъ пашовъ сабѣ дамовъ,
А мы къ вазамъ бягомъ пусцились,
Кабъ ни раскрали у насъ дровъ. —
Бо въ горадзи народъ цикавы!
Якъразъ патпусцюць карася,
Такъ што ни вбачыць и лукавы…
Тагды шукай каго хаця!…
Вотъ мы дровы тагды прадали,
Ды й коникавъ дамовъ пагнали.
ГЛАВА II.
Дыкъ вотъ што, братцы, я вслыхавъ,
Всіо што талкававъ цяпѣръ прадъ вами!…
Цяперъ, былябъ нашъ братъ пажалавъ,
То нихто ни насмяецця вже надъ нами.
Ипѣвня таго мижъ насъ нябудзя,
Якъ было кались давней,
Што якъ скацина жили людзи,
А други й таго гарей…
Чразъ гета кожанъ и стыдзився
И зъ нашымъ братамъ ровню мѣць;
Бы нашъ братъ такъ и въ добраму гадзився,
Якъ у скрыпку йграць мядзвѣдзь. —
А цяперъ жа уже, браццы,
Якъ намъ вольницу дали,
Троху луччь треба старацца,
И ня жыць, такъ якъ жыли.
Виць мы цяпѣръ слабодна можамъ
Письма вучыць сваихъ дзяцѣй;
Бо, па дапущенню Божжымъ,
Намъ даліока пахвальнѣй.
А якъ ня будуць дзѣтки глупы;
То йдзѣ захочуць могуць быць:
Всюды всягды будуць даступны
И дваранства могуць заслужиць:
Бо вчення свѣтъ, а цьма нявчення. —
Хто тольки вывчився всяго,
То меншы вбача тей мучення,
Якъ насъ, ня скрывдзюць вже яго.
Вотъ што значыцца слабода,
Якоя права намъ даець!…
Якую зхочимъ мы выгоду,
Чаразъ яе то можамъ мѣць:
Вже панъ цяперъ намъ ни раскажиць
У нашимъ добрымъ, якъ давнѣй,
Хаць на цябѣ и скоса гляниць,
Да словца скажыць ласкавѣй.
Тольки, вясцима, треба старацца,
Дуръ давны зъ галавы прагнаць,
У линцяйства ни вкидацца,
И съ щырымъ серцамъ працаваць. —
А хто работаць ни ляницца,
Той багатымъ можыць быць:
Работаць щира и малицца,
То Богъ и долю падарыць.
А на кагось ни палагацца;
Вже панъ ня будзя прыглядаць.
Паньскихъ прыказавъ ни дажыдацца;
Бизъ прыказавъ працаваць.
То, якъ мы паньскія были,
То насъ паны и прыглядали;
Якъ падъ ими мы жыли,
То и спамогу намъ давали.
А цяпѣръжа мы слабодны. —
Панъ большъ за нами ни глядзиць:
Ци мы халодны ци галодны,
То панъ ня будзя насъ кармиць.
Самимъ за всимъ треба старацца,
Ня мѣць надзѣи на людзей;
А главнѣй всяго — ни раздзиляцца,
То многа будзиць угаднѣй. —
И слухаць аднаго у доми,
Што скажыць іонъ, суповняць,
Ня крывдзиць яго николи,
То и Богъ будзиць даваць.
А якъ станиця сварыцца,
И въ доми кожанъ большымъ быць,
Да чаразъ гета и дзялицца,
Кабъ аднаму сабѣ пажыць…
Ой, братцы братцы! — я вже знаю,
Якаво жыць аднаму!…
И сабацы ни жалаю,
Ня|тольки изъ людзѣй каму.
Я самъ из моладу зъ хадзяйства
Чаразъ жонку аддзялився,
Чаразъ дурнату, чаразъ нядбальства
Зъ братамъ бився да сварився…
Дыкъ жа тагды въ насъ, хвала Богу,
Усякага дабра было:
Скацинки рознай, хлѣба многа,
И въ калицѣ тыки гуло.
