хаўшы мяне, адойдзе моўчкі да вакна і надумае, потым павернецца да мяне і, стараючыся, каб я не прачытаў на яго абліччы праўды, скажа абыякім тонам: — «Пакуль-што ня бачу нічога асаблівага, але ўсё-такі, колега, я раіў-бы вам спыніць заняткі»… І гэта пазбавіць мяне апошняй надзеі.
У каго няма надзей? Цяпер, калі я сам стаўлю сабе дыягноз[1] і сам лячу сябе, часамі я спадзяюся, што мяне падводзіць маё невуцтва, што я памыляюся і наконт бялка і цукру, што знаходжу ў сябе, і наконт сэрца, і наконт тых ацёкаў, што ўжо два разы бачыў у сябе раніцамі; калі я з рупнасьцю іпохондрыка перачытываю падручнікі тэрапіі і штодня мяняю лякарствы, мне ўсё здаецца, што я траплю на што-небудзь спацешнае. Дробна ўсё гэта.
Ці ў хмарах неба, ці зьзяюць на ім месяц і зоркі, я кожны раз, вяртаючыся, гляджу на яго і думаю пра тое, што хутка мяне возьме сьмерць. Здавалася-б, у гэты час думкі мае павінны быць глыбокія, як неба, яркія, надзвычайныя… Але не! Я думаю пра сябе, пра жонку, Лізу, Гнэккера, пра студантаў, наогул пра людзей, думаю блага, дробна, хітрую перад самім сабою, і ў гэты час мой сьветапогляд можна выказаць слоўмі, што славуты Аракчэеў[2] сказаў у адным з сваіх інтымных лістоў: «Усё добрае на сьвеце ня можа быць бяз дрэннага, і заўсёды больш дрэннага, як
