Старонка:Пятуховіч Замоцін Колас.pdf/7

Перш за ўсё Якуб Колас зьяўляецца вялікім мастаком беларускай прыроды; ён вельмі тонка адчувае хараство ў гэтай прыродзе, занатоўвае яе адзнакі і водцені. Пяшчотны лірык—Якуб Колас адначасна зьяўляецца і выдатным жанрыстым. Увесь побыт беларуса з яго шэрай будзённасьцю і сьветлай поэзіяй—пераважна поэзіяй сялянскай працы—знайшоў сабе шырокі адбітак на палотнах творчасьці мастака. Адначасна, на падставе быту пісьменьнік дае нам рознастайныя псыхолёгічныя зарысоўкі. Псыхолёгія селяніна з яе бадзёрасьцю і ўпартасьцю ў жыцьцёвай барацьбе, псыхолёгія інтэлігента з яе гамлетызмам і рэфлексіяй, псыхолёгія паноў з іх надзьмутасьцю, пыхай і настроямі эксплёататараў, а асабліва псыхолёгія дзяцей—знайшлі ў асобе Коласа свайго мастака, які нажом тонкага псыхолёгічнага аналізу раскладае на часткі і трапна аформляе самыя складаныя душэўныя перажываньні.

Рознастайныя тэмы творчасьці Якуба Коласа і адначасна рознастайна іх эмоцыянальная афарбоўка. Коласу ўласьцівы мяккія і пяшчотныя перажываньні; у яго само сонца глядзіць прыветна з неба, як-бы матулька на дзяцей, і для адзінокай краскі, закінутай на турэмным дварэ, знаходзяцца ў яго словы ласкі і прывітаньня: пясьняр як-бы ўвабраў у сябе ўсю тую мяккасьць і пяшчотнасьць, якія разьліты ў фарбах беларускай прыроды. Але мяккасьць і пяшчотнасьць лірыка часта пераходзіць у яго ў добрадушны гумар бытаапісальніка. Кпіны бытаапісальніка зьмяняюцца ў яго злосным абурэньнем супроць ворагаў і прыгнятальнікаў беларускага народу, і тады Колас кідае гэтым ворагам свой верш, абліты гораччу і помстай: ён, напрыклад, з такім пафосам выказвае абурэньне супроць вінавайцаў сусьветнай імпэрыялістычнай вайны:

За што лілася кроў людзкая?
За што гібеў і гінуў люд?
Гібеў набытак ўсяго краю.
І пакаленьняў гінуў труд?
І бег народ, як ў час паморку.
Закрыўшы вочы, ў божы сьвет.
І толькі дым ўздымаўся горкі,
І крыж адзначываў іх сьлед.
А колькі сьмертак дзетак мілых
На вашай совесьці ляжыць?
Пануе ціш на іх магілах,
І кpaй разбураны маўчыць.

У поэзіі Якуба Коласа ёсьць нешта адвечна юнацкае, адвечна маладое; у ёй ёсьць пафос барацьбы, нездавальненьня, закліку да лепшага. Вось чаму, думаецца нам, моладзь асабліва любіць Якуба Коласа; у настроях поэты ёсьць ноты, сугучныя настроям юнацтва.

Выяўляючы гэткія рознастайныя пачуцьці, Якуб Колас заражае імі свайго чытача: мы плачам яго сьлязьмі, радуемся яго радасьцямі, пакутуем яго пакутамі.